Powiat dzierżoniowski, gmina Dzierżoniów
(nazwa niemiecka: Olbersdorf, Kreis Reichenbach)
Rys historyczny i stan obecny:
Miejscowość wzmiankowano w 1388 roku pod nazwą Albrechtsdorff. W 1550 roku majątek w Roztoczniku należał do rodziny von Ullersdorf. W 1607 roku właścicielem wioski był Franz von Tschirski. Następnie dobra powróciły do Ullersdorfów i w 1626 roku należały do przedstawicieli tego rodu - Ernsta i Christopha von Ullersdorf. Z kolei w 1648 i 1654 roku jako posiadacz włości w Roztoczniku wzmiankowany był Martin Maximilian von Knobelsdorf. Przed 1728 rokiem majątek przeszedł w ręce Josepha von Karriss und Rosenhang. W kolejnych latach Roztocznik nabyła rodzina von Seherr-Thoss. W 1785 roku właścicielem dóbr był baron von Seherr-Thoss. W Roztoczniku w tym czasie wzmiankowano pańską siedzibę, dwa folwarki, kościół katolicki, probostwo, szkołę, 14 gospodarstw kmiecych, 43 zagrodnicze, 4 chałupnicze, 2 młyny wodne, wiatrak i 403 mieszkańców. W 1830 roku majątek należał do Ferdinanda barona von Seherr-Thoss. W Roztoczniku znajdował się pałac z ogrodem i parkiem, dwa folwarki, 49 domów, ewangelicka szkoła, kościół katolicki, szkoła katolicka, browar, wiatrak, młyn wodny. Miejscowość zamieszkiwało 497 osób, w tym 170 wyznania katolickiego. Ewangelicy przynależeli do parafii w Dzierżoniowie. W 1845 roku włości pozostawały w rękach Ferdinanda von Seherr-Thoss. W Roztoczniku wzmiankowano pałac z ogrodem i parkiem, dwa folwarki, 86 domów, ewangelicką szkołę, kościół katolicki, katolicką szkołę, młyn wodny, wiatrak, browar, gorzelnię, 606 mieszkańców, w tym 245 katolików. Na folwarkach hodowano 1320 owiec merynosów i 191 sztuk bydła rogatego. W księgach adresowych z lat 1856-1858 roku jako właściciel posiadłości w Roztoczniku w dalszym ciągu wymieniany był Georg Heinrich Ferdinand baron von Seherr-Thoss (ur.1787r.). W 1861 roku dobra należały już do jego spadkobierców. W 1872 roku majątek znajdował się w rękach Manfreda barona von Seherr-Thoss. W księdze adresowej z 1886 roku jako właściciel dóbr rycerskich w Roztoczniku wzmiankowany był Manfreda baron von Seherr-Thoss. Włości liczyły 412ha, w tym 270ha pól uprawnych, 49ha łąk, 2ha pastwisk, 77ha lasów, 4ha stawów, 10ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Na folwarku hodowano 24 konie, 750 owiec, 30 świń, 100 sztuk bydła rogatego, w tym 59 krów. W gospodarstwie działał browar i gorzelnia. W 1893 roku majątek nabył Ernst Julius hrabia von Sedilitz-Sandreczky (ur.1863r., zm.1930r.) i następnie włączył go w skład majoratu Bielawa. W 1905 roku majorat Bielawa miał powierzchnię 6362ha, z czego na posiadłość w Roztoczniku przypadało 504ha. Folwarkiem w Roztoczniku zarządzali inspektorzy. Wielkość majątku i jego zagospodarowanie przez wiele lat nie ulegało zmianie. Gospodarstwo specjalizowało się m.in. w hodowli mlecznej rasy bydła wschodniofryzyjskiego. W 1926 roku włości w Roztoczniku w dalszym ciągu liczyły 504ha, w tym 340ha pól uprawnych, 63ha łąk, 3ha pastwisk, 86ha lasów, 4ha stawów, 8ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Zmianie nie uległa również całkowita powierzchnia fideikomisu. W 1930 roku majorat liczący 5086ha otrzymał w spadku Adolf hrabia von Seidlitz-Sandreczky. Według księgi adresowej z 1937 roku właścicielem majoratu Bielawa pozostawał Adolf hrabia von Seidlitz-Sandreczky. Wchodzący w skład fideikomisu (5581ha) majątek Roztocznik liczył 454,5ha, w tym 245ha pól uprawnych, 27ha łąk, 7ha pastwisk, 156ha lasów, 3,5ha stawów, 16ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Po drugiej wojnie światowej śląskie posiadłości rodu von Seidlitz-Sandreczky przejęło państwo polskie. Początkowo w pałacu w Roztoczniku umieszczono składnicę Archiwum Państwowego. Następnie obiekt przekazano resortowi rolnictwa, który adaptował rezydencję na szkołę. W latach osiemdziesiątych XX wieku szkołę rolniczą przekształcono w Zespół Szkół Mechanizacji Rolnictwa im. Macieja Rataja. Zespół Szkół funkcjonował do 2005 roku, kiedy to decyzją władz powiatowych został zlikwidowany. Władze samorządowe w kolejnych latach próbowały sprzedać rezydencję. Udało się to dopiero w 2012 roku za nieco ponad 2 mln złotych. Prywatny inwestor „Kłos Investment” Sp. z o.o. zamierza stworzyć ośrodek opieki dla osób starszych. Niestety w pierwszej kolejności przeprowadzono remont i adaptację budynku internatu wzniesionego na terenie parku w czasach Polski Ludowej. W 2015 roku rozpoczęto przyjmowanie pierwszych mieszkańców. Szczegóły na oficjalnej stronie obiektu. Trudno powiedzieć kiedy remont obejmie sam pałac. W połowie 2013 roku przy zabytku nie prowadzono żadnych prac remontowych, ale budynek był zabezpieczony przed wejściem i dozorowany.
http://www.palacroztocznik.com/
Pałac
Rezydencja w Roztoczniku została wzniesiona w XVII wieku. Pałac powiększyła pod koniec osiemnastego stulecia rodzina von Seherr-Thoss. W 1910 roku na zlecenie Ernsta Juliusa hrabiego von Sedilitz-Sandreczky siedzibę w Roztoczniku powiększono o ryzalit, korpus podwyższono o dodatkową kondygnację i dobudowano skrzydło północne. Pałac został uszkodzony przez pożar w 1993 roku. W kolejnych latach zabytek odbudowano. Po zamknięciu funkcjonującej w nim szkoły od 2005 roku budynek był nieużytkowany. Pałac murowany, potynkowany, dwuskrzydłowy, założony na planie litery „L”. Skrzydła dwukondygnacyjne, z użytkowym poddaszem, nakryte dwuspadowymi dachami mansardowymi z lukarnami. Fasada korpusu (elewacja zachodnia) jedenastoosiowa, z centralnym trzyosiowym ryzalitem mieszczącym główne wejście. Nad wejściem balkon. Przyziemie ryzalitu boniowane, druga kondygnacja o podziałach pilastrowych. Ryzalit wieńczy trójkątny przerwany przyczółek z kartuszami herbowymi. Fasada o podziałach ramowych wykonanych za pomocą gzymsów i boniowanych lizen. Okna w opaskach uszatych z kluczem. Pod oknami drugiej kondygnacji ozdobne płyciny. Elewacje tylna korpusu i elewacje skrzydła bocznego skromniejsze, bez podziałów ramowych. W elewacji tylnej wydatny ryzalit z wejściem umieszczonym w ganku zwieńczonym tarasem. Pomiędzy skrzydłem a ryzalitem kolejny taras. Od frontu pałac poprzedza kamienny podjazd. Wnętrza w układzie dwu- i trzytraktowym. W części pomieszczeń przyziemia zachowane sklepienia kolebkowe. Rezydencję otacza park krajobrazowy, na terenie którego znajdują się dwie oficyny i budynek wzniesiony jako akademik w drugiej połowie XX wieku. Na południe od parku zachowały się zabudowania gospodarcze dawnego folwarku.
Zabytki w Roztoczniku
Do rejestru zabytków w Roztoczniku wpisano kościół filialny p.w. św. Józefa, XIV (nr rej.: A/1706/807 z 7.12.1960), zespół pałacowy, XIX: pałac (nr rej.: A/4559/801/WŁ z 14.05.1981), park (nr rej.: A/4560/862/WŁ z 18.09.1981). Ponadto w ewidencji zabytków znalazły się m.in. dwie oficyny w zespole pałacowym.
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Roztocznika nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina i dalej DK39 do Łagiewnik. Z Łagiewnik należy wyjechać trasą nr 384 (ul. Jedności Narodowej) w kierunku Dzierżoniowa. W miejscowości Kołaczów z DK384 trzeba skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Roztocznika. Zespół pałacowy znajduje się w północnej części wioski, na wschód od głównej drogi. Odległość: w jedną stronę z Gliwic ponad 180km, z Wrocławia około 55km.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2015r.
