Powiat górowski, gmina Góra, nieistniejący przysiółek
(nazwa niemiecka Neu-Wiersewitz, Kreis Guhrau)
Zabytki w Wierzowicach Nowych
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Wierzowicach Nowych. Obecnie miejscowość nie istnieje.
Miejscowość wzmiankowano w XVIII wieku. Folwark wraz z kilkoma domami według źródeł z lat 1787-1845 wchodził w skład dóbr Wierzowice Małe. Następnie posiadłość uzyskała niezależność. Powierzchnia włości była niewielka, w związku z czym zostały one pominięte w opisach w części ksiąg adresowych. Po raz pierwszy majątek w Nowych Wierzowicach został wymieniony w 1872 roku. W tym czasie jego właścicielem był rotmistrz w stanie spoczynku Louis Heinze. Pomiędzy 1876 a 1886 rokiem dobra przeszły w ręce porucznika Maya. Ich powierzchnia wynosiła 208ha, w tym 156ha pól uprawnych, 24ha łąk, 18ha lasu, 10ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W latach 1894-1898 włości należały do C. W. Mehnerta. Kolejnymi właścicielami posiadłości byli: w 1902r. Curt Hanko, w latach 1909-1912 Harald hrabia von Saurma-Jeltsch, z Daszowa w powiecie górowskim, w 1917r. Hedwig, hrabina von Saurma-Jeltsch z Daszowa, w 1921r. Wolfgang Guradze z Wrocławia, w 1926r. porucznik Theodor von Kessel. W 1926 roku włości nabył Richard Cichon, kupiec z Wrocławia. Od 1928 roku Nowe Wierzowice administracyjnie wchodziły w skład Wierzowic Małych. Richard Cichon z Wrocławia pozostał właścicielem majątku przynajmniej do 1937 roku. W latach 1930-1937 jego generalnym pełnomocnikiem był dyplomowany agronom dr Max W. Cichon, mieszkający w Nowych Wierzowicach. Dobra rycerskie liczyły 209ha, w tym 127ha pól uprawnych, 8,25ha łąk, 36,5ha pastwisk, 1ha wody, 32,5ha lasu, 1ha parku, 0,25ha ogrodu, 1,5ha piaskowni i żwirowni, 1ha gospodarstwa (8ha wydzierżawionych). Na folwarku hodowano czarne bydło nizinne oraz niemiecką świnię szlachetną. Prowadzono intensywną gospodarkę pastwiskową, uprawę żyta i kartofli.
Fragment mapy z 1931 roku przedstawiający nieistniejące miejscowości: Nowe Wierzowice (Neu Wiersewitz), Przemyślany (Heidedorf) i Gąsior (Gansahr).
Dwór w Nowych Wierzowicach został wzniesiony w XIX wieku. Budynek został wzniesiony z cegły, na sklepionych piwnicach. Trudno coś więcej powiedzieć na temat jego wyglądu, bowiem nie przetrwał nie tylko dwór, ale nie posiadamy również żadnej fotografii budynku. Nowe Wierzowice były niewielką, spokojną osadą, położoną na wschodnim krańcu rozległych lasów ryczeńskich, rozciągających się między dolinami rzek Odry i Baryczy. Losy osady zmieniły działania wojenne w styczniu 1945 roku. Pod koniec miesiąca oddziały 1 Frontu Ukraińskiego doszły do rzeki Odry i zdobyły przyczółek na zachodnim brzegu w rejonie Chobieni. W tej sytuacji niemieckie dowództwo Grupy Armii „Środek” zdecydowało o kontruderzeniu na odsłonięte prawe skrzydło ugrupowania radzieckiego. 28 stycznia 1945 roku natarcie rozpoczęły XXIV korpus pancerny generała Nehringa i korpus pancerny „Grossdeutschland” generała von Sauckena, ten ostatni w składzie: dywizja pancerno-spadochronowa „Hermann Göring” i dywizja grenadierów pancernych „Brandenburg”. Na obszarze lasu ryczeńskiego 31 stycznia 1945 roku o godzinie 23:00 natarcie na Nowe Wierzowice poprowadził 2 batalion 2 brygady dywizji „Brandenburg” pod dowództwem porucznika Eckarta Afheldta (ur.1921r., zm.1999r.). Oddział ten zaskoczył nieprzyjaciela i z pomocą dział szturmowych oraz niszczycieli czołgów zniszczył liczne pojazdy opancerzone. Oddziały radzieckie sprowadziły odwody, m.in. jednostki 21 i 25 Korpusu Pancernego. W terenie przeplatanym polami i zagajnikami, w trójkącie między osadami Nowe Wierzowice, Przemyślany i Gąsior stoczono ciężką bitwę pancerną, w wyniku której ostatecznie oddziały niemieckie musiały się wycofać w kierunku przepraw na Odrze. Efektem walk było całkowite zniszczenie zabudowań wspomnianych niewielkich wiosek. Po drugiej wojnie miejscowości nie zostały odbudowana. Z czasem rozebrano resztki uszkodzonych budynków. Los ten spotkał m.in. dwór i folwark w Nowych Wierzowicach. Obecnie śladem po majątku są zachowane piwnice rezydencji oraz resztki murów zabudowań gospodarczych. W ziemi wokół można znaleźć liczne fragmenty cegieł. Częściowo przetrwał również niewielki staw, który stworzono przed fasadą rezydencji. Wspomniany porucznik Eckart Afheldt za działania w rejonie Nowych Wierzowic otrzymał Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego, a w marcu 1945 roku został awansowany na stopień kapitana. Co ciekawe po drugiej wojnie światowej wojskowy służył w Bundeswehrze w Republice Federalnej Niemiec i w 1977 roku osiągnął stopień generała brygady.
Eckart Afheldt w mundurze Wehrmachtu i Bundeswehry.
Źródło: https://de.metapedia.org/wiki/Afheldt,_Eckart (dostęp: 9.04.2024r.)
Wierzowice Nowe znajdowały się na południe od Wierzowic Małych. Miejscowość położona około 12 kilometrów na południe od Góry. Z miasta powiatowego dojazd DW324 w kierunku Rawicza do Kłody Górowskiej i dalej lokalnymi drogami przez Zawieścice i Grabowno. Z Wierzowic Małych do miejsca gdzie znajdowały się zabudowania Wierzowic Nowych prowadzi gruntowa droga. Na południe od pierwszej wioski, w odległości około 1,5 km, przebiega zapora przeciwpancerna, będąca częścią linii umocnień polowych „d-1”. Do dziś przy gruntowej drodze przetrwały 3 żelbetowe bloki o wymiarach (2x2x1,3 m, 2x1,9x5,5 m, 2x2x1,45 m). Przybliżona lokalizacja Wierzowic Nowych: 51.5779675631292 (51°34'41") 16.5701295050785 (16°34'12")
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2024r.
