Powiat średzki, gmina Miękinia
(nazwa niemiecka Gross Gohlau, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Gałowie
Do rejestru zabytków w Gałowie zostały wpisane: kościół filialny Niepokalanego Poczęcia NMP (nr rej.: A/1155/307 z 21.12.1955r.); zespół pałacowy, w tym pałac (nr rej.: A/3756/651/W z 21.12.1990r.) oraz park pałacowy (nr rej.: A/3756/651/W z 21.12.1990r.).
Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono m.in. mauzoleum, dwie oficyny mieszkalne (nr 59 b i d), dawną oficynę – obecnie szkołę (nr 60), spichlerz (nr 59), stajnię oraz oborę (nr 59), lodownię, remizę strażacką.
Miejscowość wzmiankowano w 1245 roku pod nazwą Golouo minus, a w 1257 roku jako Galow. Gałów należał do rodu von Seydlitz już w XIV wieku. Rodzina na krótko utraciła wioskę na początku XVII wieku, po śmierci Hansa von Seydlitz (zm.1608r.) oraz jego synów Hansa młodszego (zm. 1612r.) i Christopherusa (zm. 1618r.) .W 1687 roku dobra nabył przedstawiciel rodu, kolejny Hans baron von Seydlitz. W 1721 roku majątek należał do Sigmunda Ferdinanda von Seydlitz. W 1830 roku włości pozostawały w rękach rodu von Seydlitz. W Gałowie wzmiankowano 75 domów, folwark, 447 mieszkańców, w tym 109 katolików, katolicki kościół, ewangelicką szkołę, młyn wodny. W skład miejscowości wchodziły: kolonia Klein Gohlau oraz folwark Kolline. W 1840 roku Sigismund Julius von Seydlitz sprzedał majątek pułkownikowi Heinrichowi Ferdinandowi von Röder. W 1845 roku posiadłość należała do generała majora Karla Heinricha Ferdinanda von Röder, rycerza czerwonego orderu. W wiosce znajdowały się 73 domy, folwark, ewangelicka szkoła - ufundowana w 1763 roku przez barona von Seidlitz - katolicki kościół, młyn wodny, hodowla 1550 owiec merynosów. Gałów liczył 543 mieszkańców, w tym 158 katolików. Generał von Röder zmarł około 1856 roku. Włości w Gałowie i Schillermϋhle (część Jerzmanowa, obecnie Wrocław) otrzymał w spadku Albrecht von Röder. W rękach majora w stanie spoczynku Albrechta von Rödera posiadłość została przynajmniej do 1886 roku. W 1894 właścicielem dóbr rycerskich Gałów z folwarkiem Colline był Mark von Röder, asesor oraz porucznik rezerwy. Włości miały powierzchnię 611ha, w tym 372ha pól uprawnych, 86ha łąk, 133ha lasów, 20ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Mark von Röder jako właściciel majątku wzmiankowany był w księgach adresowych do 1912 roku. W 1930 roku włości należały do pułkownika Georga von Rödera. Włości liczyły 544,4ha, w tym 328ha pól uprawnych, 25ha łąk, 36,4ha pastwisk, 1ha wód, 142ha lasów, 12ha parku, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Pułkownik w stanie spoczynku Georg von Röder pozostał właścicielem pałacu przynajmniej do 1937 roku. Powierzchnia majątku spadła do 427,2ha, w tym 191,5ha pól uprawnych, 25ha łąk, 31,2ha pastwisk, 179,5ha lasów.
Pałac w pierwszej połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/857774,foto.html?idEntity=515672 (dostęp: 27.01.2022r.)
Źródło: https://polska-org.pl/963996,foto.html?idEntity=515672 (dostęp: 27.01.2022r.)
Renesansowa rezydencja Seydlitzów została wzniesiona około 1563 roku. Budowla została zniszczona w czasie wojny trzydziestoletniej. Następnie została odbudowana, a później przekształcona w latach 30. XVIII wieku. Ostatnia neogotycka przebudowa pałacu miała miejsce w latach 1861-1874 na zlecenie Albrechta von Rödera. Rezydencja murowana z kamienia i cegły, trzyskrzydłowa, podpiwniczona, dwukondygnacyjna. Bryłę pałacu urozmaicają ryzality, tarasy, szczyty oraz wydatna kwadratowa czterokondygnacyjna wieża. Elewacje ozdabiają boniowanie, obramowania wokół okien, nadokienniki, portal wejściowy, wydatne gzymsy (kordonowy między kondygnacjami oraz wieńczący), fryz arkadkowy i krenelażowy. Pałac nakrywały dachy dwu- i trzyspadkowe, a wieża posiadała stożkowy hełm.
Po 1945 roku zdewastowana rezydencja znalazła się pod zarządem Państwowego Gospodarstwa Rolnego Leśnica. W budynku urządzono mieszkania dla pracowników przedsiębiorstwa. W 1978 roku wymieniono pokrycie dachu pałacu, zastępując dachówkę blachą. W tym czasie zabytek był już tylko częściowo zamieszkany. Po upadku PGR-u w latach 90. XX wieku opuszczony budynek należał do Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. W 1997 roku pałac nabył prywatny inwestor. Niedługo później w wyniku umyślnego podpalenia obiekt spłonął. W skutek pożaru zawalił się dach i stropy. Budynek nie został w żaden sposób zabezpieczony, nie podjęto próby jego remontu. Kolejne zniszczenia pałacu nastąpiły w 2015 roku w wyniku wichury. Rok później zrujnowany budynek przejęła IG Fundacja. Jej celem jest rewitalizacja dawnego majątku rodów von Seydlitz i von Röder.
Gałów położony jest około 20 kilometrów na wschód od Środy Śląskiej. Dojazd z miasta powiatowego DK94 w kierunku Wrocławia do miejscowości Wróblowice i dalej drogami lokalnymi przez Lutynię oraz Zakrzyce. Zespół pałacowo-parkowy znajduje się we wschodniej części Gałowa, przy ulicy Parkowej. Dokładna lokalizacja ruin pałacu:
51.110145513447236, 16.817995603127812
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2022r.
