Głoska

Powiat średzki, gmina Miękinia

(nazwa niemiecka Gloschkau, Kreis Neumarkt)

Zabytki w Głosce

Do rejestru zabytków w Głosce został wpisany kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP (nr rej.: A/745 z 31.03.2006r.).

Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono cmentarz katolicki, kaplicę przedpogrzebową, plebanię oraz zespół folwarczny.

Miejscowość wzmiankowano w 1343 roku jako Gloschke, w 1353 i 1360 roku jako Gloska, w 1452 roku pod nazwą Gancke. W 1500 roku Głoskę i pobliski folwark Głogi kupiła rodzina von Salisch. Dobra zostały zniszczone w czasie wojny trzydziestoletniej. W 1795 roku właścicielem włości był minister do spraw Śląska, hrabia Karl Georg Heinrich von Hoym (ur. 1733 r., zm. 1807 r.). W Głosce znajdował się folwark, 4 gospodarstwa kmieci, 26 zagrodników, 13 chałupników i 10 innych domostw. W sumie wieś liczyła 56 budynków i 406 mieszkańców. W części Głoski pod nazwą Berg (Głogi) wzmiankowano katolicki kościół parafialny, probostwo, szkołę, 7 gospodarstw zagrodników, 2 chałupników i 1 inny budynek. W sumie Berg składał się z 12 domostw. W 1806 roku Karl Georg Heinrich von Hoym utworzył ordynację Brzeg Dolny, obejmującą m.in. Głoskę i Berg. Przyjęto w niej nietypowe na Śląsku rozwiązanie spadkowe. Odtąd włości miało dziedziczyć zawsze najstarsze dziecko, bez względu na płeć. Rok później dobra w spadku otrzymała Luiza Franziska von Maltzan-Hoym (ur. 1790 r., zm. 1849 r.), wnuczka Karla Georga i Antonie Louise. Do 1820 roku majątkami zarządzała jednak jej babcia. Kolejną właścicielką ordynacji została Antoinette (Tony) Biron von Curland-Hoym (ur. 1813 r., zm. 1883 r.), córka Luizy Franziski z domu von Maltzan-Hoym i Gustava Birona von Curland (ur. 1780 r., zm. 1821 r.). W opisie Głoski z 1830 roku wymieniono 80 domów, folwark, 476 mieszkańców, w tym w tym 139 katolików, katolicki kościół parafialny, katolicką szkołę, wiatrak, gorzelnię, cegielnię. W 1834 roku Antoinette Biron von Curland-Hoym wyszła za mąż za Lazara hrabiego von Lazareff (zm. 1871 r.). Małżeństwo doczekało się trzech córek i zgodnie z tradycją najstarsza z nich, Dorothea von Lazareff-Hoym, była kolejną dziedziczką Brzegu Dolnego. Jej mężem został francuski arystokrata, markiz Venance d’Abzac de Mayac (zm. 1905 r.). W 1886 roku po śmierci matki ordynację objęła córka Marie Antoinette d’Abzac-Hoym (ur. 1860 r., zm. 1913 r.). W 1890 roku w Brzegu Dolnym Marie Antoinette poślubiła hrabiego Johanna Thassilo von Saurma-Jeltsch (ur. 1859 r., zm. 1922 r.). Rodzina mieszkała w rezydencji w Brzegu Dolnym. W 1894 roku majątki Głoska i pobliski Gąsiorów liczyły łącznie 790ha, w tym 527ha pól uprawnych, 140ha łąk, 44ha pastwisk, 53ha lasów, 14ha wód, 12ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Dobra często oddawano w dzierżawę. Dzierżawcami w Głosce w latach 1872-1905 byli przedstawiciele rodziny Grosser. W 1905 roku po raz ostatni w miejscowości wzmiankowano Franza Grossera. W 1909 roku majątkiem zarządzał już inspektor Adalbert Weiss. W 1913 roku ordynację Brzeg Dolny odziedziczyła Dorothea von Saurma-Hoym (ur. 1891 r.). Nie założyła rodziny i kiedy zmarła sześć lat później, właścicielem majoratu został jej młodszy brat hrabia Thassilo von Saurma-Hoym (ur. 1892 r., zm. 1965 r.). W 1917 roku majątek w Głosce prowadził inspektor Albert Woditsch. Posiadłość liczyła 578ha, w tym 275ha pól uprawnych, 40ha łąk, 263ha lasów, wód, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Włości należały do Thassilo hrabiego von Saurma-Hoym, jako część majoratu Brzeg Dolny, przynajmniej do 1937 roku. Powierzchnia dóbr Głoska uległa znacznemu zmniejszeniu i w przededniu drugiej wojny światowej wynosiła ledwie 265ha.

Pałac w Głosce został zniszczony w latach 50. XX wieku. Do dziś przetrwał otaczający go park, jednak od wielu lat jest on zaniedbany i obecnie bardziej przypomina dzikie zadrzewienie niż celową kompozycję. Na zachód od parku wznoszą się zabudowania pofolwarczne z drugiej połowy XIX wieku.

Głoska położona jest około 20 kilometrów na północny-wschód od Środy Śląskiej. Dojazd z miasta powiatowego DK94 w kierunku Wrocławia do miejscowości Błonie i dalej trasą w stronę Brzegu Dolnego. Głoska znajduje się wschód od tej drogi, w pobliżu Odry. Zespół folwarczny i park położone są w północnej części Głoski, przy drodze do dawnego przysiółka Głogi.

Dokładna lokalizacja parku:

51.24352913049656, 16.722333255295556

Damian Dąbrowski,

Lipiec 2022r.