Powiat strzeliński, gmina Strzelin
(nazwa niemiecka: Karisch, Kreis Strehlen)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1451r.
Majątek w Karszówku należał w 1451r. do Kunza Czetterasa (Zettritz). W rękach jego potomków pozostał co najmniej do 1529r. Następnie miejscowość była własnością rodziny von Tscheche. W 1552r. w Karszówku wzmiankowano Nickela Tschecha z Krzepic, a w 1558r. Hansa i Ernesta von Tschecha. Kolejnymi posiadaczami Karszówka byli w latach 1586-1631 członkowie rodu von Nimitz. Po nich do 1676r. wioska należała do przedstawicieli rodziny von Posadowsky. Pod koniec XVII w. Karszówek przeszedł w ręce rodziny von Prittwitz. W 1845 i 1857r. właścicielem majątku był baron Moritz Heinrich von Hiller. W 1866r. posiadłość nabył hrabia dr Carl Friedrich Max von Sauerma-Ruppersdorf und Zülzendorf (ur.1836r., zm.1909r.). Za jego rządów w 1886r. majątek Karszówek liczył 305ha, w tym 220ha pól uprawnych, 39ha łąk, 34ha lasów. Pozostałe 12ha zajmowały park, drogi i podwórza gospodarcze. Pomiędzy 1894 a 1902r. hrabia Carl Friedrich Max przekazał dobra swojemu synowi baronowi Hansowi von Sauerma. W latach 1902-1921 jako właściciel posiadłości w Karszówku wymieniany był baron Hans von Sauerma. Przed 1930r. dobra zakupił Conrad Fromberg. Pozostał on ich właścicielem co najmniej do 1937r., a być może do końca drugiej wojny światowej. W 1937r. powierzchnia dóbr Karszówek wynosiła 329ha, w tym 230ha pól uprawnych, 35ha łąk, 7ha pastwisk, 1ha stawów, 12ha parku i ogrodu, 38ha lasów, 6ha dróg i podwórzy gospodarczych. Po drugiej wojnie światowej majątek został znacjonalizowany i przekazany w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Początkowo pałac w Karszówku wykorzystywano jako mieszkania pracowników przedsiębiorstwa. Zaniedbany budynek w latach sześćdziesiątych XX w. został opuszczony. Następnie zdewastowany i rozkradziony praktycznie przestał istnieć. Dzisiaj po pałacu pozostały fragmenty murów piwnic i przyziemia. Resztki budynku porastają samosiejki. Do ruin pałacu przylega zaniedbany park krajobrazowy z XIX w. W pobliżu zachowane zabudowania gospodarcze dawnego folwarku. W najlepszym stanie neorenesansowa oficyna, wykorzystywana jako budynek mieszkalny. Obok niej brama z inicjałami M v S i datą 1885r.
Pałac
Pierwotnie zamek wzniesiony zapewne w XV w., być może związany z osobą Kunza Czetterasa. W kolejnych stuleciach przebudowany na pałac. Zniszczony w drugiej połowie XX w. Wygląd rezydencji można odtworzyć na podstawie fotografii sprzed 1945 roku. Pałac był budynkiem murowanym z kamienia i cegły, potynkowanym, o skomplikowanej bryle złożonej z kilku skrzydeł, z wieżami, szczytami i wykuszami. Dwukondygnacyjne skrzydła nakrywały wysokie dachy z lukarnami.
Zabytki w Karszówku
Do rejestru zabytków w nie wpisano żadnego obiektu w Karszówku.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Karszówka zapewniają nieliczne autobusy PKS kursujące między innymi z Grodkowa i Strzelina. Ze względu na trudności ze znalezieniem przesiadki nie polecam tego typu dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Przylesie, następnie DK403 i DK39 w stronę Strzelina. Za miejscowością Głęboka z DK39 należy skręcić w lewo w DK378 prowadzącą do Grodkowa. Ostatnia z wymienionych tras biegnie przez Karszówek. Park z wyspą z ruinami pałacu znajdują się na prawo od głównej ulicy. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 150km. Samochód można zaparkować przy dawnej oficynie.
.
Damian Dąbrowski,
Luty 2012 r.
