Powiat świdnicki, gmina Żarów
(nazwa niemiecka: Würben, Kreis Schweidnitz)
Rys historyczny i stan obecny
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1209r. Początkowo Wierzbna stanowiła własność śląskiej rodziny rycerskiej – Wierzbnów. W czternastym stuleciu część miejscowości nabył klasztor cystersów w Krzeszowie. Do 1586r. zakonnikom udało się wykupić wszystkie działy w miejscowości i połączyć je w jeden majątek. W posiadaniu cystersów dobra pozostały do sekularyzacji w 1810 roku. W 1812r. hrabia August Friedrich Ferdinand von der Goltz (ur.1765r., zm.1832r.) odkupił od pruskiego skarbu państwa majątki Wierzbna, Bożanów i Kalno. Posiadłość w Wierzbnej odziedziczyła jego córka Auguste Maria Amalia Louise (ur.1798r., zm.1837r.), małżonka Joachima Karla Ludwiga Mortimera von Maltzan (ur.1793r., zm.1843r.). Kolejnymi właścicielami majątku byli: członkowie rodziny von Maltzan (do 1850r.), kupiec wrocławski Emil Goldschmied (w latach 1850-1859), przedstawiciele rodziny von Waldenburg (od 1859r. do 1945r.). Budynki gospodarcze folwarku w Wierzbnej już w latach trzydziestych XX wieku były w złym stanie technicznym. Miejscowość ucierpiała również w końcowej fazie drugiej wojny światowej. W czasach Polski Ludowej dobra w Wierzbnej zostały rozparcelowane. Brak gospodarza doprowadził poklasztorny zespół do zupełnej ruiny.
Szczegółową historię miejscowości można znaleźć na stronie internetowej Żarowskiej Izby Historycznej, a dokładnie pod tym linkiem
http://www.izba.centrum.zarow.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=41&Itemid=5
Wszystkim zainteresowanym historią Żarowa i okolic zdecydowanie polecam ten portal.
Pałac
Rezydencja wzniesiona około połowy XVII wieku dla opata cystersów z Krzeszowic. Przebudowywana w 1684r. oraz w XIX i XX wieku. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, trzyskrzydłowy, na planie litery „C”. Skrzydła prostokątne, dwukondygnacyjne, nakryte dachami czterospadowymi z lukarnami i powiekami. Elewacje zachowały ślady dawnych podziałów i zdobień w postaci gzymsów (między kondygnacyjny i wieńczący), boniowanych lizen, toskańskich pilastrów, obramowań wokół części otworów okiennych. W południowo-zachodnim narożniku ganek z balkonem. W pobliżu zdewastowanego pałacu zachowane ruiny zabudowań klasztornych oraz pofolwarcznych budynków gospodarczych. Od 2002r. właścicielem dawnego klasztoru cystersów wraz z pałacem opackim jest Fundacja Zamek Chudów. Fundacja przeprowadziła na terenie Wierzbnej badania archeologicznej i zabezpieczyła zabudowania przed dalszymi zniszczeniami.
Zabytki w Wierzbnej
Do rejestru zabytków w Wierzbnej wpisano kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP (24.01.1964r., nr rej.: 1045) oraz zespół pałacowy: pałac (20.09.1983r., nr rej.: 949/WŁ), park i mur z bramą (17.02.1979r., nr rej.: 716/WŁ), folwark (29.05.2000r., nr rej.: 22/A/00).
Informacje praktyczne i dojazd
W przypadku Wierzbnej, ze względu na problemy ze znalezieniem przesiadki w Świdnicy lub Żarowie, nie polecam dojazdu komunikacją publiczną do miejscowości. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Kostomłoty, następnie DK5 w stronę Strzegomia. Przed miejscowością Rusko z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Świdnicy przez Mielęcin, Łażany, Żarów, Bożanów i Wierzbną. Pałac w Wierzbnej znajduje się tuż obok kościoła, na prawo od wspomnianej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 220 km. Samochód najlepiej zostawić na parkingu przy cmentarzu.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2012 r.