Powiat świdnicki, gmina Świdnica
(nazwa niemiecka Wierischau, Kreis Schweidnitz)
Zabytki w Wieruszowie
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Wieruszowie.
W ewidencji zabytków uwzględniono dom mieszkalny i oborę w zespole (nr 15).
Miejscowość wzmiankowano w 1369 roku jako Werusch. W 1548 roku właścicielem Wieruszowa był Hans von Reibnitz. Następnie część wsi należała do Sebastiana von Peterswalde. Kolejnymi właścicielami dóbr byli: w 1568r. Abraham von Schindel, w 1594r. Adam von Gersdorf, w 1626r. bracia Albrecht i Christoph von Strachwitz, w 1694r. Friedrich von Zedlitz, w 1733r. Friedrich Siegmund von Zedlitz, w 1746r. wdowa po nim Sophia Magdalena z domu von Bredow. W 1767r. majątek należał do Sabiny Elisabeth wdowy von Platen, siostry Sophie Magdaleny. Następnie miejscowość przejął Paul Friedrich von Dresky. W 1785r. właścicielką Wieruszowa była wdowa po Paulu Friedrichu von Dresky i jego inni spadkobiercy. W tym czasie w wiosce znajdował się folwark, 17 gospodarstw zagrodników, 9 chałupników. Wieruszów liczył 135 mieszkańców. W 1830 roku włości posiadał starszy ziemski von Dresky. W opisie Wieruszowa wymieniono 30 domów, folwark, gorzelnię, 162 mieszkańców, w tym 20 katolików. W 1845 roku dobra należały do porucznika Hansa von Dresky. W miejscowości wzmiankowano 30 domów, folwark, hodowlę 600 owiec merynosów, dwie kuźnie, 180 mieszkańców, w tym 20 katolików. Porucznik Hans von Dresky pozostał właścicielem majątku do około 1861 roku. Pod koniec życia w jego rękach znalazły się inne pobliskie dobra w Krzyżowej i Grodziszczu Dolnym. Wspomniane posiadłości otrzymała w spadku wdowa po Hansie von Dresky, z domu Pani Mϋller. W 1867 roku majątki w Wieruszowie, Krzyżowej i Grodziszczu Dolnym odkupił od niej Helmut Karl Bernard von Moltke (ur. 1800r., zm.1891r.), generał, szef sztabu wojsk niemieckich. Z wymienionych dóbr oraz zakupionych Wojnarowic utworzył on fideikomis, który w 1891 roku otrzymał w spadku jego bratanek Wilhelm Josef Bernard Friedrich Adolf hrabia von Moltke (ur.1845r., zm.1905r.). W 1905 roku wchodzący w skład majoratu Krzyżowa majątek w Wieruszowie liczył 164ha, w tym 124ha pól uprawnych, 7ha łąk, 25ha lasu, 1ha pastwisk, 7ha , ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Dobra dzierżawił Franz Zschiesche. Kolejnymi właścicielami majoratu byli syn i wnuk Wilhelma Josefa: Helmut Adolf (ur.1876r.) i Helmut James (ur.1907r., zm.1945r.). W 1937 roku pozostający częścią majoratu majątek w Wieruszowie miał powierzchnię 107ha, w tym 62ha pól uprawnych, 8ha łąk, 21ha lasów, 10ha ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Dwór w Wieruszowie został zbudowany przy folwarku w połowie XIX wieku. Budynek pełnił funkcję siedziby dzierżawców i administratorów majątku. Po 1945 roku folwark przejęło państwo polskie. Obecnie dawny dwór jest prywatnym budynkiem mieszkalnym. Zamyka on od północy prostokątny dziedziniec folwarczny. Wokół dziedzińca wznoszą się częściowo używane zabudowania gospodarcze. Do folwarku przylega zdziczałe zadrzewienie, pozostałość po parku i ogrodzie, który liczył około 1,5ha.
Wieruszów położony jest około 10 kilometrów na południe od Świdnicy. Dojazd z miasta powiatowego drogą wojewódzką nr 382 i dalej drogą lokalną przez Krzyżową. Zespół dworsko-folwarczny znajduje się w północnej części Wieruszowa, przy głównej ulicy. Dokładna lokalizacja:
50.7868284481415, 16.52148885965557
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2021r.
