Powiat świdnicki, gmina Żarów
(nazwa niemiecka Gohlitsch, Kreis Schweidnitz)
Zabytki w Gołaszycach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Gołaszycach. W ewidencji zabytków uwzględniono: cmentarz ewangelicki oraz zabudowania pod nr 25: dom mieszkalno-gospodarczy, stodołę i dwie obory w zespole zabudowań gospodarczych.
Miejscowość wzmiankowano w 1308 roku jako Golaschicz. Wieś w źródłach pojawia się także pod nazwami Golaziz i Golzcziz. W 1830 roku Gołaszyce należały do rodziny von Zedlitz. W wiosce wzmiankowano dwa folwarki. W 1845 roku właścicielem dóbr był hrabia von Zedlitz-Leipe z Kraskowa. W Gołaszycach wzmiankowano dwór, dwa folwarki, szkołę ewangelicką, cegielnią dominialną, hodowlę owiec merynosów. W 1847 r. po śmierci Ernsta Wilhelma von Zedlitz-Leipe dobra odziedziczyła wdowa po nim hrabina Charlotte Friederike z domu von Paczensky und Tenczin. Rok później w zamian za dożywotnią rentę hrabina przekazała posiadłości w Kraskowie i Gołaszycach Georgowi Gustavowi Rudolfowi von Salisch (zm. 1861 r.). Majątek pozostał w rękach rodu von Salisch z Kraskowa do końca drugiej wojny światowej. Ostatnim jego właścicielem był starosta i rotmistrz Gotthilf von Salisch. W 1937 roku majątek liczył 175ha, w tym 142ha pól uprawnych, 20ha łąk, 9ha lasów, 4ha wód, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Rodzina von Salisch przebudowała w drugiej połowie XIX wieku rezydencję. Nad wejściem do dworu, umieszczono herb tego rodu. Główna rezydencja tej linii rodziny von Salisch znajdowała się w Kraskowie. Dwór w Gołaszycach pełnił funkcję siedziby administratora majątku. Po 1945 roku dobra zostały upaństwowione. W majątku w Gołaszycach urządzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Dwór zmieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny. Obecnie budynek nadal pełni funkcje mieszkalne, jest własnością prywatną.
Dwór przed 1945 rokiem
Źródło: https://polska-org.pl/751398,foto.html?idEntity=557345 (dostęp: 13.06.2021r.)
Źródło: https://polska-org.pl/953111,foto.html?idEntity=557345 (dostęp: 13.06.2021r.)
Niewielki budynek wzniesiony na rzucie prostokąta, na wysokim cokole, parterowy, z użytkowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym. Na osi fasady główne wejście, poprzedzone schodami. Nad wejściem wspomniany herb rodu von Salisch. Dwór dekorowany skromnym detalem, m.in. gzymsami nadokiennymi.
Gołaszyce położone są około 11 kilometrów na północny-wschód od Świdnicy. Z miasta powiatowego dojazd lokalnymi drogami, np. przez Niegoszów, Panków, Śmiałowice. Dawny dwór (nr 5) znajduje się we wschodniej części Gołaszyc, przy głównej drodze przebiegającej przez wieś. Po drugiej stronie ulicy rozciągają się pofolwarczne zabudowania gospodarcze.
Dokładna lokalizacja:
50.916363420160465, 16.56394476680431
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2021r.
