Powiat trzebnicki, gmina Prusice
(nazwa niemiecka: Puditsch, w latach 1937-1945 Georgendorf, Kreis Trebnitz)
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1356r. Właścicielami majątku w Budziczu byli między innymi członkowie rodzin von Koschlig, von Filtz, von Niebelschütz, von Schindel, von Salisch, von Scholtz. W 1720r. dobra nabył Ernst Wilhelm Rosarius von Rosenberg. W rękach jego potomków posiadłość pozostała do 1860r., kiedy to wdowa po Wilhelmie Heinrichu Erneście von Rosenberg sprzedała majątek Paulowi Samsonowi. Dobra w Budziczu pomiędzy 1886 a 1894 rokiem otrzymała w spadku Marga von Tschirnitz, córka Paula Samsona. Marga von Tschirnitz, małżonka Augusta von Tschirnitz pozostała właścicielką posiadłości do 1930r.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątek przejęło państwo polskie. Folwark wraz z pałacem został przekazany w zarząd spółdzielni produkcyjnej. Efektem działań tego „gospodarza” było doprowadzenie do ruiny i rozebranie rezydencji około 1950 roku. Z budynku pozostał tylko kartusz herbowy w dalszym ciągu przechowywany przez Spółdzielnię Rolniczą. Dzięki fotografiom sprzed 1945r. możemy odtworzyć wygląd pałacu. Barokowa rezydencja została zbudowana w 1754r. Budynek przekształcono w 1825 i 1908r. Siedziba Rosenbergów i Tschirnitzów była murowana z cegły, potynkowana, założona na planie prostokąta, podpiwniczona, dwukondygnacyjna, z użytkowym poddaszem, nakryta dachem mansardowym z lukarnami. Elewacje dzieliły pilastry, okna posiadały proste obramowania. Główne wejście poprzedzał niewielki taras ze schodami.
Śladem po rezydencji jest park krajobrazowy z polowy XIX w. W drzewostanie parku przeważają gatunki liściaste: graby pospolite, lipy drobnolistne, wiązy szypułkowe, buki pospolite i purpurowe, dęby szypułkowe i czerwone. Szczególnie cennym okazem jest platan klonolistny o obwodzie 920cm i wysokości 39m. Uchwałą IX/83/95 z dnia 10.03.1995r. nadano mu status pomnika przyrody.
Zabytki w Budziczu
Do rejestru zabytków w Budziczu wpisano park dworski (24.05.1978r., nr rej.: 409/W). W ewidencji zabytków znalazły się zabudowania gospodarcze dawnego folwarku (stodoła, obory, spichlerz, stajnia) oraz mur otaczający park i dwie bramy pałacowe.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Budzicza jest praktycznie nierealny. W miejscowości zatrzymują się pojedyncze autobusy PKS z Trzebnicy i Żmigrodu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ i dalej DK5 w stronę Poznania. Za miejscowością Prusice z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Budzicza przez Krościnę Małą. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 215km. Zabudowania gospodarcze dawnego folwarku położone są w południowej części wioski. Na wschód od nich rozciąga się park, w którym znajdował się pałac. Samochód można zaparkować obok zabudowań gospodarczych lub w bocznej drodze przy ogrodzeniu parku.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2013 r.
