Powiat trzebnicki, gmina Zawonia
(nazwa niemiecka: Nieder Glauche, od 1930r. część Bolkohof Kreis Trebnitz)
Początki miejscowości Głuchów sięgają XIII wieku. W 1283 roku osada Glachow została przeniesiona na prawo niemieckie. Zapewne jeszcze w średniowieczu nastąpił podział wioski na dwie części. Pierwotna osada to obecny Głuchów Górny. Głuchów Dolny rozwinął się wokół jednego z folwarków. W 1845 roku właścicielem majątku w Głuchowie Dolnym był Gustav Woy. Źródło z tego roku wzmiankuje w miejscowości pałac i folwark. Majątek należał do rodziny Woy przynajmniej do 1866 roku. W 1872 i 1876 roku właścicielami posiadłości byli Gottlieb i Friedrich Viertel. Przed 1886 rokiem dobra nabył porucznik rezerwy Heinrich Berndt. Posiadłość liczyła 129ha, w tym 119ha pól uprawnych, 4ha łąk, 2ha lasów, 4ha dróg i podwórzy gospodarczych. Heinrich Berndt pozostał właścicielem pałacu i folwarku w Głuchowie Dolnym co najmniej do 1894 roku. Przed 1902 rokiem majątek zakupił kapitan baron Bolko von Richthofen. Gospodarstwo prowadził w jego imieniu inspektor Appler. Powierzchnia majątku wynosiła 129ha, w tym 113,5ha pól uprawnych, 5,5ha łąk, 5ha lasów, 5ha dróg i podwórzy gospodarczych. Baron Bolko von Richthofen był również właścicielem majątku w pobliskim Czachowie. Obydwie posiadłości pomiędzy 1921 a 1926 rokiem przeszły na własność rotmistrza Franza Josefa Ritter Hentschel von Gilgenheimb. W 1930r. majątek w Głuchowie Dolnym w dalszym ciągu należał do Franza Josefa von Gilgenheimb. Niewielki gospodarstwo o powierzchni zaledwie 108 ha prowadził inspektor Bobsin. W latach trzydziestych XX wieku dobra rycerskie zostały rozparcelowane. W 1937 roku właścicielem resztówki (Restgut Nieder Glauche) był rolnik Paul Kulawik (68,75ha, w tym 65,75ha pól uprawnych i 3ha łąk) Część dóbr Nieder Glauche, obejmująca zapewne pałac, należała do Georga Conrada Kisslinga, posiadacza majątku Czachowo. Po drugiej wojnie światowej pałac w Głuchowie Dolnym przejęło państwo polskie. W budynku urządzono mieszkania i sklep. W 1988 roku właścicielem zabytku był Urząd Gminy Zawonia. Prawdopodobnie do dziś pałac pozostaje własnością władz samorządowych. W dalszym ciągu obiekt pełni funkcję wielorodzinnego budynku mieszkalnego i można go zobaczyć tylko z zewnątrz. Do pałacu przylega niewielkie zadrzewienie, pozostałość po dawnym parku oraz kilka budynków pofolwarcznych.
Pałac
Siedziba właścicieli majątku została wzniesiona w drugiej połowie XVIII w. Obecny wygląd pałac uzyskał w wyniku przebudowy z 1880r. Rezydencja o cechach neobarokowych i neorenesansowych, murowana z cegły, potynkowana, założona na planie prostokąta, podpiwniczona, dwukondygnacyjna, nakryta dachem dwuspadowym z lukarnami. Fasada (elewacja zachodnia) siedmioosiowa, z centralnym dwuosiowym ryzalitem, zwieńczonym wydatnym szczytem o spływach wolutowych. W przyziemiu ryzalitu mieści się wejście do budynku poprzedzone tarasem ze schodami. Główne wejście do budynku usytuowano jednak nietypowo na osi elewacji bocznej południowej. Wejście ozdabia portyk kolumnowy podtrzymujący balkon na wysokości drugiej kondygnacji. Elewacje boczne wieńczą dwukondygnacyjne szczyty, kolejny szczyt akcentuje część środkową elewacji tylnej. Elewacje zachowały liczne ozdobne detale architektoniczne, między innymi wydatny gzyms wieńczący, gzyms między kondygnacjami, obramowania otworów okiennych, prostokątne i trójkątne nadokienniki. Większość okien prostokątna, część zamknięta łukiem odcinkowym. Wnętrza niedostępne, zapewne przekształcone w drugiej połowie XX wieku kiedy to pałac zaadaptowano na wielorodzinny budynek mieszkalny i sklep.
Zabytki w Głuchowie Dolnym
Do rejestru zabytków w Głuchowie Dolnym wpisano pałac, obecnie nr 11 (6.03.2009r., nr rej.: A/1154). W ewidencji zabytków znalazły się także park pałacowy i zabudowania pofolwarczne: dom mieszkalno-gospodarczy, budynek gospodarczy (nr 8), oficyna mieszkalna, budynek gospodarczy (nr 9).
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Borowa nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) i DK8 w stronę Oleśnicy. Z tej ostatniej trasy najlepiej skręcić w ul. Okulickiego prowadzącą do Olszycy. Dalej drogę należy kontynuować lokalnymi drogami przez Bąków, Łozinę, Skarszyn, Głuchów Górny. Odległość: z Gliwic do Głuchowa Dolnego w jedną stronę około 205km. Pałac i zabudowania gospodarcze dawnego folwarku położone są w południowo-wschodniej części miejscowości. Samochód można zaparkować w bezpośrednim sąsiedztwie zabytku.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2013 r.
