Powiat trzebnicki, gmina Oborniki Śląskie
(nazwa niemiecka: Liebenau, Kreis Wohlau)
Rys historyczny i stan obecny:
Miejscowość wzmiankowana w 1336 roku pod nazwą Lubenaw. W dokumencie z 1360 roku Lubnów określono jako Liebenaw. Początkowo wioska należała do przedstawicieli rodziny Gallów, następnie przeszła w ręce rodu Clauß. Krzysztof Clauß był wzmiankowany w Lubnowie w 1495 roku. W kolejnych latach właścicielem miejscowości został Hans von Diebitsch, starosta wołowski w latach 1487-1488. Hans von Diebitsch zmarł w 1503 roku i został pochowany w ufundowanym przez siebie kościele w Lubnowie. W dokumentach z 1529 roku występuje, potomek starosty, również Hans von Diebitsch. Płyty nagrobne umieszczone na elewacjach kościoła w Lubnowie świadczą, iż majątek w miejscowości pozostał w rękach członków rodu von Diebitsch przynajmniej do pierwszej połowy XVII wieku. W 1795 roku właścicielem posiadłości był książę Heinrich von Preussen (ur.1725r., zm.1802r.), młodszy brat króla Prus Fryderyka II Wielkiego. W tym czasie w Lubnowie znajdował się kościół katolicki ze szkołą, pański gmach, folwark, 3 gospodarstwa rolników, 19 gospodarstw zagrodniczych, 2 gospodarstwa chałupnicze i młyn wodny. W sumie 37 domów zamieszkiwało 167 osób. W 1830 roku dobra Nieder- und Ober Liebenau posiadali spadkobiercy hrabiego von Wartensteben. Według opisu miejscowości w Lubnowie znajdował się folwark, 107 domów, ewangelicka szkoła, młyn wodny, browar. Częścią miejscowości była kolonia Sorge (Nowosielce). Istniał w niej kolejny folwark, młyn wodny i gorzelnia. Lubnów liczył 532 mieszkańców, w tym 74 katolików. Mimo to w wiosce był kościół katolicki, a ewangelicy posiadali świątynię w Urazie (Auras). W 1837 roku majątek w Lubnowie za 40 000 talarów nabył Albert Theodor Schaubert. W 1845 roku w miejscowości wzmiankowano pałac, folwark, 110 domów, 2 młyny wodne, wiatrak, cegielnię i kościół katolicki i ewangelicką szkołę. W kolonii Nowosielce znajdował się folwark, 47 domów, browar i gorzelnia. Lubnów zamieszkiwało 597 osób, w tym 66 wyznania katolickiego. Przynależność parafialna mieszkańców nie uległa zmianie od 1830 roku. Na folwarkach hodowano m.in. 1100 owiec merynosów i 263 sztuki bydła. Albert Theodor Schaubert pozostał właścicielem dóbr w Lubnowie przynajmniej do 1861 roku. W kolejnych księgach adresowych z 1866 i 1872 roku jako posiadacze majątku pojawiali się jego spadkobiercy, w tym wdowa Schaubert. W 1876 roku włości w Lubnowie należały już do Pana Friedricha Jankwitza z Pęgowa (in Hennigsdorf, Kreis Trebnitz). Przez następne kilkadziesiąt lat losy dóbr w Lubnowie i Pęgowie łączyły osoby właścicieli. W 1886 roku obydwie posiadłości należały do rotmistrza Moritza Franke, zamieszkałego w Pęgowie. W tym czasie włości w Lubnowie liczyły 597ha, w tym 291ha pól uprawnych, 106ha łąk, 3ha pastwisk, 104ha lasów, 72ha stawów, 21ha dróg i podwórzy gospodarczych. Na folwarku hodowano 40 koni, 146 sztuk bydła rogatego, w tym 77 krów, 580 owiec. W 1894 roku właścicielem był już Gustav Friedmann z Wrocławia. Zatrudniał on miedzy innymi generalnego pełnomocnika dyrektora Promnitza w Pęgowie, inspektora Winklera w Lubnowie i inspektora Gerschwitza w Nowosielcu (Sorgau). Gustav Friedmann zmarł przed 1902 rokiem. Dobra z rąk jego spadkobierców wykupił Emil Janetzki, znany z księgi adresowej z 1905 roku. W 1905 roku włości w Lubnowie miały powierzchnię 597ha, w tym 415ha pól uprawnych, 56ha łąk, 104ha lasów, 1ha pastwisk, 21ha dróg i podwórzy gospodarczych. Gospodarstwo specjalizowało się w hodowli bydła oldenburskiego i uprawie buraków cukrowych. Przed 1909 rokiem majątek w Lubnowie nabył porucznik Richard Goebel. Posiadłość liczyła 354,7ha, w tym 248,3ha pól uprawnych, 71,2ha łąk, 17,2ha lasów, 4,7ha pastwisk, 0,7ha stawów, 3,4ha parku i ogrodu, 9,2ha dróg i podwórzy gospodarczych. W kolejnych latach właściciele dóbr często się zmieniali. W księgach adresowych pojawiali się von Sypniewski (1912r.), Anton Klausa (1917r.), Karl Douffin (1921r.). W 1921 roku powierzchnia posiadłości wynosiła już tylko 225,3ha, w tym 143,5ha, pól uprawnych, 22,5ha łąk, 12,5ha lasów, 31,5ha pastwisk, 0,7ha stawów, 3,4ha parku i ogrodu, 2ha żwirowni, 9,2ha dróg i podwórzy gospodarczych. W 1924 roku majątek nabył Franz Pieler z Gliwic. Pozostał jego właścicielem przynajmniej do 1937 roku. W 1937 roku dobra rycerskie Lubnów (Liebenau Rittergut) liczyły 258ha, w tym 179ha pól uprawnych, 5,4ha lasów, 38ha pastwisk, 14,6ha parku, ogrodu, dróg i podwórzy gospodarczych W gospodarstwie działał młyn wodny. Specjalizowano się w hodowli bydła czarnobiałego nizinnego, hodowli niemieckiej świni rasy szlachetnej oraz uprawie warzyw i owoców. Po zakończeniu drugiej wojny światowej posiadłość została przejęta przez państwo polskie. W latach osiemdziesiątych XX wieku pałac w Lubnowie wykorzystywano jako Dom Dziecka. W kolejnej dekadzie w zabytku funkcjonowała Szkoła Podstawowa. Następnie budynek został przekazany Zakładowi Gospodarski Mieszkaniowej Urzędu Gminy w Obornikach Śląskich. Obecnie pałac pełni funkcję wielorodzinnego budynku mieszkalnego i można go zobaczyć tylko z zewnątrz.
Pałac
Siedziba rodu von Diebitsch została wzniesiona w Lubnowie na przełomie XV i XVI wieku. Prawdopodobnie była to wieża mieszkalna, częściowo o konstrukcji murowanej. Ta pierwsza rezydencja mogła zostać zniszczona w czasie wojny trzydziestoletniej. Kolejna siedziba szlachecka w Lubnowie była wzmiankowana w 1845 roku. Na początku XX wieku pałac został rozbudowany i przekształcony w stylu neobarokowym. Pałac murowany z cegły, potynkowany, założony na planie zbliżonym do prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty wysokim łamanym dachem czterospadowym z lukarnami i powiekami. Fasada korpusu (elewacja zachodnia) siedmioosiowa, z centralnym trzyosiowym ryzalitem, zamkniętym szczytem o ćwierćkolistym wykroju. Główne wejście umieszczone w wydatnym murowanym ganku, zwieńczonym balkonem. Od południa do pałacu dostawiono dobudówkę. W elewacji tylnej (wschodniej) rozbudowany ganek zwieńczony tarasem. Kolejne wejścia umieszczono w elewacji wschodniej i bocznej elewacji północnej. Elewacje skromnie dekorowane detalem architektonicznym, zachowały boniowane naroża, obramienia otworów okiennych, wydatny gzyms wieńczący, girlandy zdobiące jeden ze szczytów. Układ wnętrz przekształcony, trzytraktowy. Pałac skierowany jest fasadą na dawny dziedziniec folwarczny, wokół niego zachowane zabudowania gospodarcze. Przy rezydencji pozostałości parku i ogrodu.
Zabytki w Lubnowie
Do rejestru zabytków w Lubnowie wpisano kościół filialny p.w. Świętej Trójcy (20.06.1966r., nr rej.: 1715). W ewidencji zabytków znajdują się m.in. cmentarz, cmentarz poewangelicki, zespół pałacowy: pałac (ul. Kasztanowa nr 5), rządcówka, trzy budynki mieszkalne pracowników folwarku, budynek inwentarski pracowników folwarku, dwie obory, stodoła, spichlerz i garaż.
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Lubnowa nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ. Na tym ostatnim węźle należy zjechać na DK5 w stronę Trzebnicy, a następnie skręcić w lewo w ulicę Meliorancką, prowadzącą do ul. Pełczyńskiej, czyli trasy DK342, która niestety nie została połączona z autostradą A8 osobnym węzłem. Podróż proponuję kontynuować DK342 do miejscowości Golędzinów, skąd do Lubnowa wiedzie lokalna droga. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 200km, z Wrocławia około 20km. Zespół pałacowy (ul. Kasztanowa) znajduje się we wschodniej części Lubnowa, na południe od ulicy Obornickiej. Samochód można zostawić w bezpośrednim sąsiedztwie dawnej rezydencji.
Damian Dąbrowski,
Luty 2014 r.
