Wińsko

Powiat wołowski, gmina Wińsko

(nazwa niemiecka Winzig, Kreis Wohlau)

Zabytki w Wińsku

Do rejestru zabytków w Wińsku wpisano: ośrodek historyczny miasta, nr rej.: A/1849/446 z 8.12.1958r.; kościół parafialny p.w. św. Michała Archanioła, ul. Kościelna 4, z lat 1884-86, nr rej.: A/2588/697/W z 28.06.1994r.; kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pomocniczy p.w. Świętej Trójcy, z lat 1549-62, 1872-77, 1997, nr rej.: A/2626/697 z 17.05.1960r.; cmentarz żydowski, 2 poł. XIX, nr rej.: A/2614/515/W z 26.09.1983r.; mury miejskie, XIV w., nr rej.: A/2667/1189 z 10.12.1964r. Ponadto w ewidencji zabytków umieszczono między innymi zespół dworski (ul. Rolna 6): dwór oraz park dworski.

Informacje na temat historii majątków w Wińsku są trudnodostępne. W 1787 roku w dobrach Vorwinzig znajdował się folwark, należący do panny von Packisch. W 1830 roku właścicielem dóbr Vorwinzig był Treutler, w miejscowości wzmiankowano folwark. Kolejnymi właścicielami dóbr Vorwinzing byli: w latach 1856-1866 Vogt, w 1872 roku Mann, porucznik w stanie spoczynku, w 1876 roku Wiedemann, w 1886 roku Paul Kache, w 1894 roku Georg Hasse, w 1902 i 1905 roku Hermann Düring, w latach 1909-1930 Josef Stab. W 1926 roku powierzchnia dóbr wynosiła 54,5ha, w tym 46,5ha pól uprawnych, 6ha łąk, 0,3ha lasu, 1ha parku i ogrodu, 0,7ha dróg i podwórzy gospodarczych. W 1937 roku w Wińsku wzmiankowano posiadłość (Vorwinzig) należącą do Kurta Hoffmanna. Niewielki majątek liczył 51,85ha, w tym 44,85ha pól uprawnych, 5ha łąk i pastwisk, 0,3ha lasu, 1ha parku i ogrodu, 0,7ha dróg i podwórzy gospodarczych. W 1894 roku własnością gminy Wińsko były włości o powierzchni 342ha, w tym 11ha pól uprawnych i 311ha lasów. Z kolei dobra określone jako Stadtgut (105ha) należały do Roberta Blehla. W kolejnych księgach adresowych wymieniany był majątek należący do miasta Wińsko. W jego powierzchni zachodziły niewielkie zmiany. W 1912 roku wynosiła 344ha, w tym 13ha pól uprawnych, 311ha lasów, a w 1937 roku 356ha, w tym 15ha pól uprawnych, 341ha lasów. Losy posiadłości po 1945 roku nie są znane. Dwór w dawnych dobrach Vorwinzig to obecnie własność prywatna, budynek można zobaczyć z zewnątrz, zza ogrodzenia. Do dziś nie przetrwały zabudowania folwarczne, w otoczeniu rezydencji trudno również znaleźć ślady parku.

Folwark Vorwinzig wzmiankowano już w 1787 roku. Dwór być może powstał później, w dziewiętnastym stuleciu. Budynek murowany, potynkowany, dwuskrzydłowy, założony na planie litery „L”, skrzydła podpiwniczone, dwukondygnacyjne, z częściowo użytkowym poddaszem, nakryte dachami dwuspadowymi. Fasada (elewacja południowa) pięcioosiowa, z centralnym ryzalitem mieszczącym główne wejście. Ryzalit trzykondygnacyjny, zwieńczony trójkątnym przyczółkiem. Elewacje skromnie ozdobione, zachowały wydatny gzyms wieńczący.

Stan rezydencji i otoczenia w 1968 roku prezentuje zdjęcie dostępne na stronie http://dolny-slask.org.pl/800841,foto.html?idEntity=531103

Źródło: http://www.zamki.pl/?dzial=mapa (dostęp: 14.09.2016r.)

Wińsko położone jest około 16 kilometrów na północ od Wołowa. Z Wołowa do Wińska najłatwiej dotrzeć DK338 (ul. Wiejska). Zespół dworski znajdujący się przy ulicy Rolnej zlokalizowany jest w północnej części miejscowości, na lewo (na zachód) od trasy DK36. Samochód można zostawić przy ulicy Rolnej, w pobliżu ogrodzenia otaczającego posesję, na której znajduje się dawny dwór.

Damian Dąbrowski,

Wrzesień 2016r.