Powiat wrocławski, gmina Kąty Wrocławskie
(nazwa niemiecka: Polnisch Gandau, od 1889r. Alt Gandau, Kreis Breslau)
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1207 roku. Od czternastego stulecia folwarki w Gądowie należały do rodzin mieszczan wrocławskich. W 1594 roku po śmierci Anny Schammer z domu Krampus, majątek przeszedł na własność szlachcica Mikołaja von Frogrohen. Kolejnymi właścicielami dóbr w Gądowie byli członkowie rodzin von Larisch, von Gillern i von Dankelmann. W 1845r. posiadłość należała do Ernsta Waltera. Ernst Wilhelm von Walter był właścicielem dóbr przynajmniej do 1876r. Kolejnym właścicielem majątku został przed 1886 rokiem major Wolf von Thrümmel. Posiadłość w 1886 roku liczyła 211ha, w tym 190ha pól uprawnych, 5ha łąk, 2ha pastwisk, 8ha lasów oraz 6ha dróg i podwórzy gospodarczych. Pomiędzy 1894 a 1902 rokiem rodzina von Thrümmel sprzedała majątek majorowi von Johnston z Zabrodzia. W 1909 roku posiadłość w Gądowie wchodziła w skład Państwa Stanowego Zabrodzie (Herrschaft Zweibrodt) należącego do rotmistrza Gustava von Johnston. Powierzchnia wszystkich majątków Gustava von Johnstona wynosiła 1673,9ha. Sam majątek w Gądowie liczył 210,5ha, w tym 191,2ha pól uprawnych, 3,4ha łąk, 1,6ha stawów, 3,9ha lasów, 2,1ha ogrodu, 5ha nieużytków, dróg i podwórzy gospodarczych. Gustav von Johnston zmarł po 1930 roku. W 1937 roku majątkami rodziny zarządzali wykonawcy testamentu: Hans Christoph von Wietersheim-Kramsta i Wilhelm von Johnston. Powierzchnia dóbr w Gądowie w 1937r. wynosiła w dalszym ciągu 210,5ha. Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątek przejęło państwo polskie. Posiadłość w Gądowie początkowo zajmowało Wojsko Polskie. Następnie folwark wraz z dworem przekazano w zarząd Stacji Hodowli Roślin w Sadkowie. Kolejnym właścicielem majątku zostało Państwowe Gospodarstwo Rolne Gądów. W 1958 roku dwór był już częściowo zdewastowany. Przed 1966 rokiem folwark przeszedł pod zarząd Państwowego Gospodarstwa Rolnego Zabrodzie. W latach sześćdziesiątych w dworze prowadzono prace remontowe. Zabytek wykorzystywano jako wielorodzinny budynek mieszkalny. Kolejnym właścicielem dworu była Akademia Rolnicza we Wrocławiu. Obecnie dawna rezydencja należy do Urzędu Gminy w Kątach Wrocławskich. Pomimo prowadzonych w 1998 roku prac konserwatorskich stan budynku nie jest dobry. Dwór w dalszym ciągu pełni funkcje mieszkalne i można go zobaczyć tylko z zewnątrz. Część zdewastowanego obiektu nie jest użytkowana.
Barokowy dwór w Gądowie został wzniesiony około połowy XVIII wieku. Rezydencję przebudowano na początku XIX wieku i odnawiano pod koniec tego stulecia. Kolejne przekształcenia budynku miały miejsce w czasach Polski Ludowej. W efekcie obecnie zabytek pozbawiony jest praktycznie wszystkich cech stylowych. Na północ od rezydencji rozciąga się zdewastowany park krajobrazowy. Dwór wzniesiony na rzucie litery „L” zamyka północno-zachodni narożnik dziedzińca gospodarczego, wokół którego wznoszą się dawne zabudowania folwarczne, m.in. spichlerz i stodoła.
Rezydencja w Gądowie została wpisana do rejestru zabytków jako pałac. Skromny charakter tego budynku sprawia, że autor tekstu w stosunku do zabytku postanowił jednak stosować określenie dwór.
Zabytki w Gądowie
Do rejestru zabytków w Gądowie wpisano zespół pałacowy, nr 17 (9.10.1992r., nr rej.: 668/W/1-3): pałac, spichlerz, park.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do samego Gądowa nie jest możliwy, natomiast w pobliskim Jaszkotlu zatrzymują się autobusy prywatnego przewoźnika (firma Anita Przewozy Osobowe) kursujące między innymi z Kątów Wrocławskich i Wrocławia. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Wrocław. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Pietrzykowice, a następnie ulicą Relaksową do Nowej Wsi Wrocławskiej, skąd lokalna droga prowadzi do Gądowa. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 170km. Dwór znajduje się w centrum miejscowości na prawo od głównej drogi. Samochód można zaparkować w bezpośrednim sąsiedztwie zabytku.
Damian Dąbrowski,
Maj 2013 r.
