Powiat ząbkowicki, gmina Ziębice
(nazwa niemiecka: Nieder Pomsdorf, Kreis Münsterberg, od 1932r. Kreis Frankenstein)
Początki miejscowości sięgają co najmniej czternastego wieku. Niestety na temat Pomianowa Dolnego zachowało się niewiele informacji źródłowych. Wioska wchodziła w skład dóbr o które w 1416r. biskup wrocławski Wacław z legnickiej linii Piastów (zm.1417r.) powiększył kościelne księstwo nyskie. W dokumentach z XV w. występują przedstawiciele mało znanego rodu von Pomsdorf. Rodzina ta wywodziła się zapewne z Pomianowa koło Ząbkowic Śląskich, trudno jednak stwierdzić czy była właścicielami miejscowości. W XVII w. państwo Pomianów należało do hrabiego Franciszka Ignacego von Rozdrażov. Dobra odziedziczył po nim Jan Franciszek von Kolovrat-Krakovsky, syn jego bratanicy, Jadwigi Barbary i Wilhelma Albrechta I von Kolovrat-Krakovsky. Kolejnym właścicielem państwa Pomianów był Filip, syn Jana Franciszka i Eleonory Klaudii von Anguissola. Następnie miejscowość wraz z Doboszowicami, Starowicami i Bilą Vodą należała do potomków Maksymiliana von Lichtensteina (zm.1676r.). Ostatni przedstawiciel śląskiej linii rodu von Lichtenstein, hrabia Franciszek Antonim zmarł w 1761 r. W drugiej połowie XIX dobra w Pomianowie posiadała rodzina von Zedlitz und Trützschler. Według książki adresowej z 1886r. majątek liczący 472 ha był własnością hrabiego Adolfa von Zedlitz und Trützschler. Pomiędzy 1912 a 1921r. dobra odziedziczył hrabia Stephan von Zedlitz und Trützschler. Majątek Pomianów o powierzchni 450 ha należał do niego co najmniej do 1937r. Po drugiej wojnie światowej posiadłość została znacjonalizowana, a folwark z pałacem przekazano w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Obecnie pałac jest własnością prywatną. Doprowadzony do ruiny budynek, zabezpieczony przed wejściem, można zobaczyć tylko z zewnątrz. W pobliżu zachowane zabudowania gospodarcze folwarku oraz zaniedbany park krajobrazowy z ruinami mauzoleum.
Pałac
Barokowy pałac w Pomianowie Dolnym został wzniesiony około połowy XVIII w. Rezydencję przebudowano i powiększono około 1870 roku. Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie litery „C”, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty wysokim dachem czterospadowym z licznymi szczytami i lukarnami. Fasada dziewięcioosiowa, z centralnie usytuowanym głównym wejściem, ponad którym kartusz herbowy i ozdobny szczyt z tarczą zegarową. Elewacja ogrodowa również dziewięcioosiowa, z wydatnym pięcioosiowym ryzalitem, poprzedzonym tarasem. Elewacje budynku zachowały dawne podziały i wiele detali architektonicznych. Przyziemie pałacu ozdabia boniowanie pasowe, na wysokości drugiej kondygnacji zastosowano podziały pilastrowe. Układ wnętrz trzytraktowy, prawdopodobnie w jednym pomieszczeniu zachowane sklepienie klasztorne z pozostałościami dekoracji sztukatorskiej.
Zabytki w Pomianowie Dolnym
Do rejestru zabytków w Pomianowie Dolnym wpisano: kościół parafialny p.w. św. Franciszka Ksawerego (11.10.1966r., nr rej.: 1854 i 8.11.1980r., nr rej.: 770/WŁ), zespół pałacowy: pałac (14.05.1981r., nr rej.: 794/WŁ), park (25.06.1982r., nr rej.: 899/WŁ).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Pomianowa Dolnego zapewniają autobusy PKS Nysa, kursujące między innymi z Paczkowa, Nysy i Ząbkowic Śląskich. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK46 do Otmuchowa. Z Otmuchowa najlepiej wyjechać ul. Warszawską prowadzącą do Sarnowic. Podróż należy kontynuować lokalnymi drogami prowadzącymi do Pomianowa Dolnego przez Ligotę Wielką i Lubiatów. Pałac znajduje się w południowej części miejscowości. Odległość: w jedną stronę około 152 km. Na miejscu samochód trzeba zostawić przy drodze prowadzącej na teren folwarku.
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2011 r.
