Powiat ząbkowicki, gmina Kamieniec Ząbkowicki
(nazwa niemiecka: Ober Pomsdorf, Kreis Münsterberg, od 1932r. Kreis Frankenstein)
Rys historyczny i stan obecny:
Z 1261r. pochodzi pierwsza wzmianka o miejscowości Pomianów. Niestety z dokumentu tego nie wynika czy chodzi o Pomianów Górny, czy pobliski Pomianów Dolny. Identyczny problem dotyczy źródła z 1353r. wymaniającego jako właściciela wioski Ottona de Glubosa. Dopiero w dokumentach z XVII wieku pojawił się wyraźny podział na Pomianów Dolny i Górny. Majątek w Pomianowie Górnym często należał do właścicieli sąsiednich Doboszowic, m.in. rodzin von Maltitz, von Hoditz, von Lichtenstein (XVII w.), von Salm, von Seherr-Thoss (XVIIIw.). W 1830 i 1845r. właścicielem posiadłości był Joseph Krause. Płyta nagrobna jego małżonki Franziski Krause, z domu Christ (ur.1784r., zm.1835r.) zachowała się w kościele w Pomianowie Górnym. Następnie majątek w miejscowości należał do: Friedemanna (1856, 1861r.), Jankwitza (1866r.) i porucznika Paula Polko z Paczkowa (1872, 1905r.). W 1886r. włości Paula Polko liczyły 96ha, w tym 91ha pól uprawnych, 3ha łąk, 2ha dróg i podwórzy gospodarczych. W jego imieniu gospodarstwem zarządzał Hermann Florian. Do 1894r. Paul Polko powiększył dobra do 139ha, z tego 128ha stanowiły pola uprawne, 6ha łąki, 3ha las, 22ha ogród, drogi i podwórza gospodarcze. W między czasie został on również dzierżawcą majątku Bystre koło Oleśnicy (Kgl. Domänenpächter in Ludwigsdorf bei Oels). Zarząd nad folwarkiem w Pomianowie Górnym sprawował administrator Traugott Gröger. Przed 1905r. porucznik Paul Polko przeprowadził się do Berlina, a prowadzenie gospodarstwa powierzył inspektorowi Klinke. W 1905r. majątek w Pomianowie Górnym nabył Berthold Heinisch, wzmiankowany w źródłach z lat 1909-1926. Przed 1921r. powiększył on dobra do 162ha, w tym 151ha pól uprawnych, 6ha łąk, 3ha lasu, 1ha parku i ogrodu, 1ha dróg i podwórzy gospodarczych. Po śmierci Bertholda Heinischa posiadłość otrzymała w spadku wdowa po nim Elsa Heinisch, z domu Gubert. Dzierżawiła ona majątek krewnemu zmarłego męża, Horstowi Bertholdowi Heinischowi. Elsa Heinisch jako właścicielka dóbr wzmiankowana była w 1930 i 1937r. W 1937r. ich powierzchnia wynosiła 149ha, w tym 125ha pól uprawnych, 9ha łąk, 1ha stawów, 9ha lasu, 1ha parku i ogrodu, 4ha gospodarstwa. Po zakończeniu drugiej wojny światowej posiadłość została przejęta przez państwo polskie.
Dwór
Dwór zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku, być może w miejscu wcześniejszej rządcówki. Budynek kilkukrotnie przebudowywano w późniejszym czasie. Dwór murowany, potynkowany, założony na planie litery „L”, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty dachem naczółkowym z wystawką i lukarnami. Fasada pięcioosiowa, z centralnym głównym wejściem, poprzedzonym gankiem kolumnowym, podtrzymującym balkon. Wejście akcentuje znajdująca się nad nim trzyosiowa wystawka, zwieńczona trójkątnym naczółkiem. W jednej z elewacji bocznych drugi ganek podtrzymujący balkon.
Budynek przynajmniej częściowo zamieszkany. Obecnie trudno określić jego status własnościowy. Do dworu przylegają resztki zaniedbanego ogrodu i popadające w ruinę zabudowania gospodarcze.
Zabytki w Pomianowie Górnym
Do rejestru zabytków w Pomianowie Górnym wpisano kościół filialny p.w. św. Barbary (11.10.1966r., nr rej.: 1855).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Pomianowa Górnego nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK46 przez Nysę w stronę Kłodzka. Z tej ostatniej trasy najlepiej zjechać do Paczkowa. Następnie miasto należy opuścić ul. Armii Krajowej i kontynuować jazdę DK382 w stronę Kamieńca Ząbkowickiego. Pomianów Górny leży na prawo od tej ostatniej trasy. Dwór znajduje się w centrum miejscowości, w pobliżu kościoła p.w. św. Barbary, przy którym można zaparkować samochód. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 160km.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2013 r.
