Powiat brzeski, gmina Lewin Brzeski
(nazwa niemiecka: Frohnau, Kreis Brieg)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1374 r.
Rys historyczny i stan obecny:
Na temat historii Wronowa posiadamy niewiele informacji. W dokumentach z piętnastego stulecia pojawia się Przecław z Wronowa koło Lewina Brzeskiego, mąż N. Kottulinskiej, siostry Jancke Kottulinskiego (zm. po 1460 r.) z Jelcza. Kolejna wzmianka o właścicielu miejscowości pochodzi dopiero z początku XIX w. W tym czasie majątek we Wronowie należał do porucznika Reinharda. Następnie posiadłość przeszła w ręce czeskiej linii rodziny von Fürstenberg, której przedstawiciele już od końca XVIII w. mieszkali na Śląsku. W 1867 r. Aleksander von Schalscha odkupił dobra we Wronowie od Engelberta von Fürstenberg, odtąd do końca drugiej wojny światowej majątek należał do rodziny von Schalscha. Po Aleksandrze von Schalscha odziedziczył go jego syn Emanuel. Siostra Emanuela, Alice Józefa Pia Maria von Schalscha (ur. 1869 r.) w 1890 r. została żoną Franciszka Ksawera Wiktora Marii (ur. 1859 r.), syna Wiktora Amadeusza von Matuschka. W księgach adresowych z 1905 i 1921 r. jako właściciel majątku we Wronowie, liczącego 396 ha, wymieniony został Emanuel von Schalscha. W 1937 r. posiadłość o powierzchni 325 ha należała już do Aleksandra von Schalscha-Frohnau. Po drugiej wojnie światowej znacjonalizowano zarówno rezydencję rodziny Schalscha jak i miejscowy folwark. Następnie przekazano je w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Pałac w tym czasie przeznaczono na mieszkania pracowników zakładu. Po upadku PGR-u w latach 90-tych XX w. majątek przeszedł pod pieczę różnych rządowych agend. Obecnie jest dzierżawiony osobie prywatnej. Pałac we Wronowie można zobaczyć z zewnątrz.
Pałac
Rezydencję we Wronowie wzniesiono na przełomie XVIII i XIX w. Wygląd pałacu całkowicie zmieniła w 1907 roku neobarokowa przebudowa, przeprowadzona przy pomocy architekta Roberta Webera z Drezna. Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie zbliżonym do litery „L”, nie podpiwniczony, dwukondygnacjowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty wysokim dachem mansardowym z lukarnami, wykonanym z dachówki. Fasada (elewacja zachodnia) jedenastoosiowa, z centralnym pozornym ryzalitem, mieszczącym główne wejście, poprzedzone schodami. Ryzalit zamknięty barokowym szczytem, w nim kartusze herbowe właścicieli pałacu. W narożniku łączącym korpus ze skrzydłem bocznym niewielka dobudówka z dodatkowym wejściem, zwieńczona tarasem oraz kwadratowa wieża z zegarem, będąca dominantą obiektu. Od strony parku rezydencję ożywiają liczne przybudówki. Elewacje pałacu skromnie dekorowane, zachowały fragmenty boniowania i podziałów pilastrowych. Pałac otacza pochodzący z XIX w. park krajobrazowy o powierzchni 5,5 ha. W drzewostanie parku można zauważyć między innymi: dęby szypułkowe, lipy drobnolistne, graby pospolite, jesiony wyniosłe, klon jawor, platan klonolistny, buk zwyczajny odmiany purpurowej, sosnę czarną, świerk kłujący odmiany sina, jodłę jednobarwną, cyprysik groszkowy. Kilka dębów szypułkowych oraz platan klonolistny zostały uznane za pomniki przyrody. W pobliżu pałacu resztki zabudowań dawnego folwarku: obora z połowy XIX w. i stodoła z końca XIX w.
Zabytki we Wronowie
Do rejestru zabytków we Wronowie wpisano zespół pałacowy: pałac (14.04.1981 r., nr rej.: 2068/81) i park (25.03.1988 r., nr rej.: 171/88).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Wronowa zapewniają kursujące dosyć rzadko autobusy PKS z Brzegu (6 kursów tylko w dni robocze). Do samego Brzegu można bez problemu dojechać pociągiem, np. z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w stronę Wrocławia, następnie DK 46 i DK 94 w kierunku Brzegu, z tej ostatniej trasy za Skorogoszczem należy skręcić w prawo w lokalną drogę do Wronowa. Odległość: w jedną stronę około 110 km. Samochód można zostawić przy bocznej ulicy prowadzącej do pałacu. .
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2011 r.
