Powiat krapkowicki, gmina Strzeleczki
(nazwa niemiecka: Moschen, Kreis Neustadt O.S.)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsze dokładne informacje o właścicielach Mosznej pochodzą dopiero z XVII wieku. Wioska należała do rodziny von Skall. Wiek później przeszła na własność rodziny von Reiswitz. W 1771 r. rodzina von Seherr-Thoss kupiła na licytacji miejscowe dobra. W 1853 r. Heinrich von Erdmansdorf wykupił od niej Moszną, by w trzynaście lat później odsprzedać ją Hubertowi Thiele-Winckler. Rodzina Thiele-Winckler posiadała rezydencję w Mosznej do 1945 roku. Pałac przetrwał wojnę, jedynie jego piękne wnętrza zostały w znacznym stopniu uszkodzone przez żołnierzy radzieckich. W 1972 r. w Mosznej utworzono sanatorium, które w 1996 r. przekształcono w Centrum Terapii Nerwic. W 2008 roku rozpoczęto prace remontowe przy pałacu, w pierwszej kolejności objęły one oranżerię. W kolejnym roku wymieniono znaczną część pokrycia dachu. Roboty budowlane były kontynuowane w kolejnych latach. Jednocześnie w parku wzniesiono nowy budynek szpitala, do którego wiosną 2013 roku przeniesiono pacjentów Centrum Terapii Nerwic. Obecnie w pałacu w Mosznej działa hotel i restauracja. Obiektem zarządza firma Moszna Zamek Sp. z o.o., należąca do samorządu województwa opolskiego.
Oficjalna strona internetowa
Fotografie pałacu w Mosznej pochodzące z lat 2003-2007:
Pałac
Pierwotny barokowy, niewielki pałac został zbudowany w Mosznej najprawdopodobniej w XVIII wieku, przez von Reiswitzów. Budynek ten uległ zniszczeniu w wyniku pożaru w 1896 roku. Rodzina Thiele-Winckler nie tylko odbudowała barokowy pałac oraz przystąpiła do realizacji przygotowywanych już wcześniej planów przebudowy rezydencji. Do roku 1900 do barokowego prostokątnego budynku dobudowano rozłożone na planie litery „F” skrzydło wschodnie. W latach 1913-14 powstało neorenesansowe skrzydło zachodnie i rezydencja w Mosznej uzyskała obecny kształt.
Budynek murowany z cegły z użyciem kamienia, podpiwniczony, korpus dwukondygnacjowy, skrzydła boczne trzykondygnacjowe, nakryty dachami mansardowymi i wysokimi dachami wielospadowymi. Korpus wzniesiony na planie prostokąta z trzema ryzalitami od frontu, w środkowym ryzalicie umieszczono główne wejście do pałacu. Skrzydło wschodnie tworzą połączone ze sobą asymetrycznie rozlokowane bryły: dwie okrągłe wieże, ryzalit wschodni, przedłużony za pomocą budynku palmiarni, ryzalit północny mieszczący kaplicę i przylegająca do niego czworoboczna wieża. Elewacje zdobi kamienna okładzina naśladująca nie obrobiony kamień, zróżnicowane kształty i oprawy otworów okiennych oraz arkadowy krużganek od strony zachodniej. Wysokie dachy urozmaicają liczne wieżyczki i lukarny, a od wschodu duży szczyt schodkowy. Skrzydło zachodnie zbudowano na planie zbliżonym do prostokąta z dwoma basztami w narożach oraz ryzalitami i szczytami schodkowymi. Elewacje otynkowane, znacznie mniej ozdobne, okna w prostokątnych obramieniach. Wyróżnia się ośmioboczna wieża w narożniku północno-wschodnim z rustykowanym cokołem i dekoracją reliefową. Wnętrza pałacu pierwotnie były bogato urządzone w stylu neorenesansowym z elementami baroku, rokoka i neogotyku. Po wojnie w znacznym stopniu zniszczone, dziś największe wrażenie wywierają kaplica i jadalnia. Za pałacem usytuowano rozległy taras z rzeźbami, z którego efektowne schody prowadzą do parku. Założenie parkowe w Mosznej o powierzchni 200 ha jest dobrze utrzymane. Około 300-letnie dęby przypominają, że początki geometrycznego parku sięgają osiemnastego stulecia. Wśród zadrzewień wyróżniają się aleje dębów czerwonych, kasztanowców i lip. W parku umieszczono pomnik Huberta von Tiele Wincklera (pozostał z niego tylko postument) oraz rodzinny cmentarz. Park ozdabiają również stawy i sieć kanałów, przy których rosną azalie i rododendrony. W sąsiadujących z rezydencją budynkach dawnego folwarku w 1948 r. urządzono działająca do dziś stadninę koni.
Za niewielką opłatą można zostać wpuszczonym na teren obiektu i pospacerować po parku oraz obejrzeć z zewnątrz pałac. Możliwe jest również zwiedzanie niektórych pomieszczeń. Szczegółowe informacje na temat zwiedzania pałacu można znaleźć w tym miejscu:
http://www.moszna-zamek.pl/index.php/zwiedzanie/informacje
Park przy pałacu w Mosznej w maju 2007 roku:
Zabytki w Mosznej
Do rejestru zabytków w Musznej wpisano zespół pałacowy, XVIII-XX w. (nr rej.: 681/63 z 24.06.1963r. oraz 1623/66 z 21.09.1966r.): pałac, oficyna, stajnie, wozownie, park, stacja pomp, ul. Zamkowa, pocz. XX w. (nr rej.: 2251/90 z 6.03.1991r.); dom, ul. Wiejska 22, pocz. XX w. (nr rej.: 2243/90 z 22.11.1990r.).
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Mosznej jest możliwy, ale trudny i czasochłonny. Pierwszy etap podróży to dojazd do Gogolina, najlepiej pociągiem z Gliwic, z przesiadką w Kędzierzynie-Koźlu. Z Gogolina można dojechać do Mosznej PKS-em, niestety autobus jeździ bardzo rzadko. Najlepiej podjechać PKS-em z Gogolina do Krapkowic, skąd autobusy do Mosznej jeżdżą zdecydowanie częściej (11 kursów w dni robocze). Wybierającym się w podróż samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 do węzła w Krapkowicach, a dalej DK 409 w kierunku Prudnika. Wspomniana droga prowadzi przez Moszną. W centrum wioski trzeba skręcić w prawo. W jedną stronę niecałe 80 km. Przed pałacem jest parking, samochód można zaparkować również w kilku innych miejscach postojowych na terenie miejscowości.
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2009 r., aktualizacja styczeń 2015r.