Powiat opolski, gmina Dąbrowa
(nazwa niemiecka: Karbischau, Kreis Falkenberg O.S.)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: początki miejscowości sięgają przełomu trzynastego i czternastego stulecia. Po raz pierwszy Skarbiszów pojawia się w dokumentach z 1350 roku. W źródle z 1447 r. w Skarbiszowie wzmiankowany był kościół p.w. św. Katarzyny.
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsze informacje o właścicielu miejscowości pochodzą z 1440 r., kiedy to w dokumentach księcia opolskiego Mikołaja występuje Nickel (Mikołaj) Irrenberg. Skarbiszów koło Niemodlina należał do niego do 1456 r. Następnie około połowy XVI w. wioskę kupili przedstawiciele rodziny Danewitzów z Janowa. W dokumencie z 1556 r. występuje Jan Danwic Skarbiszowski. W źródłach z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XVI w. pojawiali się Joachim i Karol Danwic, prawdopodobnie jego synowie. Ostatni przedstawiciel tej rodziny w księstwach brzeskim i opolskim, Joachim Henryk ze Skarbiszowa zmarł w 1661 roku. Kolejnymi właścicielami majątku w Skarbiszowie były rodziny: von Tschetschau-Mettich, von Proskau, von Biedau i von Zedlitz. Pod koniec XVIII w. Adam Józef von Larisch (1769-1795) właściciel Poznowic i Skarbiszowa, kupił państwo Izbicko od swojego brata Karola Józefa. W 1858 r. dobra w Skarbiszowie nabyła rodzina Wichelhaus, w posiadaniu jej przedstawicieli pozostały do końca drugiej wojny światowej. W księgach adresowych z 1905 i 1921 r. jako właściciel liczącego 570 ha majątek wymieniony został Otto von Wichelhaus. W 1937 r. posiadłość w dalszym ciągu należała do niego, lecz jej powierzchnia zmniejszyła się do 475,85 ha. Dziedzicem Ottona był Peter von Wilchenhaus. Podczas walk w końcowej fazie drugiej wojny światowej w Skarbiszowie zniszczony został pałac i kilka innych budynków.
Pałac
Na temat nieistniejącego pałacu w Skarbiszowie trudno znaleźć jakiekolwiek informacje. Prawdopodobnie został wzniesiony w XIX w. Był to budynek murowany z cegły, potynkowany, zbudowany na planie prostokąta, dwukondygnacjowy, nakryty wysokim dachem naczółkowym z powiekami, wykonanym z dachówki. Posiadał siedmioosiową fasadę, z centralnym pozornym ryzalitem, mieszczącym główne wejście, poprzedzone schodami. Ponad wejściem znajdował się niewielki balkon, a ryzalit wieńczył półkolisty przyczółek. Elewacje budynku ozdabiały, tworzące podziały ramowe, boniowane lizeny. Obecnie po pałacu w Skarbiszowie nie ma żadnego śladu, przetrwał za to park krajobrazowy otaczający dawniej rezydencję. Zaniedbany park o niewielkiej powierzchni, częściowo jest otoczony ceglanym murem. W jego drzewostanie dominują gatunki liściaste: dęby szypułkowe, jesiony wyniosłe, graby zwyczajne. Do ciekawszych okazów należy platan klonolistny. W centralnej części parku znajduje się niewielka polana, być może powstała po zburzeniu ruin pałacu. Tuż obok parku znajduje się wybudowany w 1914 r. kościół filialny p.w. św. Katarzyny. W ścianę kościoła wmurowana pochodząca z około połowy XVI w. renesansowa płyta nagrobna, niestety z zatartymi kartuszami herbowymi i napisem. W pobliżu parku zachowane budynki gospodarcze dawnego folwarku.
Zabytki w Skarbiszowie
Do rejestru zabytków w Skarbiszowie wpisano: park dworski i folwark: dom mieszkalny, owczarnię, budynek gospodarczy, oborę (28.12.1998 r., nr rej.: 301/98).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Skarbiszowa zapewniają autobusy PKS kursujące na trasie Opole – Skorogoszcz. Do Opola można bez problemu dotrzeć pociągiem, między innymi z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, a następnie DK 46 i DK 94 w stronę Lewina Brzeskiego. Skarbiszów jest położony przy tej ostatniej trasie. Kościół i park są widoczne z drogi, znajdują się po jej prawej stronie. Odległość: w jedną stronę około 95 km. Na miejscu samochód najlepiej zostawić na parkingu przy kościele.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2011 r.
