Powiat opolski, gmina Niemodlin
(nazwa niemiecka: Schedlau, Kreis Falkenberg O.S.)
Rys historyczny i stan obecny:
Szydłowiec po raz pierwszy został wymieniony w źródłach jako własność rodziny von Pückler w 1468 r., przez następne prawie 600 lat jego losy były związane z tym rodem. Pierwszy zamek został wzniesiony około 1570 r., obiekt dwukrotnie niszczony w czasie wojny trzydziestoletniej, był odbudowywany. Kolejne przebudowy rezydencji miały miejsce w XVIII w., ale do najważniejszej doszło w latach 1853-54. Ówczesny właściciel Szydłowca hrabia Erdmann III von Pückler zmienił dawny zamek w efektowny neogotycki pałac. Zabytek przetrwał w tym stanie do 1945 r. kiedy został zniszczony przez żołnierzy Armii Czerwonej. Obecnie w Szydłowcu Śląskim możemy zobaczyć marne resztki pałacu, w postaci murowanych piwnic i fragmentów murów przyziemia. Z otoczenia pałacu przetrwały jedynie neogotycka brama wjazdowa oraz zaniedbany park krajobrazowy.
Pałac
Neogotycki pałac w Szydłowcu Śląskim został zaprojektowany przez architekta Wilhelma Grapowa. Obiekt reprezentował tektoniczny nurt angielskiego neogotyku. Pałac był murowany z cegły i kamienia łamanego, otynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, dwukondygnacjowy, podpiwniczony, nakryty płaskimi dachami. Budynek składał się z różnej wielkości prostopadłościennych brył, z których każda była wewnętrznie regularna i symetryczna. Dominantą założenia była masywna czworoboczna wieża, umiejscowiona w fasadzie. Wrażenie zwartości całej budowli nadawały detale: sterczyny, maswerki, pinakle, otwory okienne zamknięte górą w formie załamujących się nadokienników. Jak wyglądał pałac w Szydłowcu Śląskim możemy się dowiedzieć dzięki ilustracji z 1859 r. zamieszczonej w albumie Dunckera oraz fotografiom z początku XX wieku. Pewne wyobrażenie o tej budowli dają również pobliskie neogotyckie rezydencje w Jędrzejowie i Naroku.
Będąc w Szydłowcu Śląskim warto zwiedzić niewielki późnorenesansowy kościół filialny NMP. Pierwotnie ewangelicka świątynia ufundowana w latach 1616-17 przez Hansa Pücklera i jego żonę Helenę, z domu Sedlnicki, kryje w swym wnętrzu piękne manierystyczne wyposażenie oraz nagrobki: grupowy dziecięcy i Heleny Pückler. Nad wejściem do kościoła tablica fundacyjna z dwoma kartuszami herbowymi. Świątynię otacza kamienny mur z otworami strzelniczymi.
W Szydłowcu Śląskim rośnie również najstarsze drzewo województwa opolskiego, jest to dąb szypułkowy liczący około 570 lat, nazywany dębem Pücklera. Wyryta na umieszczonym pod dębem kamieniu inskrypcja z 1867 roku głosi: ”Tu padł rycerz Zygmund Stosch w pojedynku z rycerzem Wacławem Pücklerem Groditzkim na Szydłowcu 1537”.
Informacje praktyczne i dojazd:
Według posiadanych przez autora informacji dojazd komunikacją publiczną nie jest możliwy. Wybierającym się w podróż samochodem proponuję jechać do Szydłowca Śląskiego z Gliwic autostradą A4, aż do węzła Prądy, następnie DK 46 w kierunku Nysy, za Niemodlinem należy skręcić w prawo w lokalną drogę do Lewina Brzeskiego, która prowadzi przez Szydłowiec. W jedną stronę około 100 km. Na miejscu samochód można zostawić na niewielkim parkingu przy kościele parafialnym, odległym o kilkaset metrów od ruin pałacu. Będąc w Szydłowcu Śląskim warto zwiedzić pobliskie miejscowości: Niemodlin, Lewin Brzeski, Grodków.
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2009 r.
