Powiat strzelecki, gmina Strzelce Opolskie
(nazwa niemiecka: Schimischow, w latach 1936-1945 Heuerstein, Kreis Gross Strehlitz)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o wiosce pochodzi już z 1223 r., ale pierwsza wiadomość o właścicielach wioski dotyczy dopiero XV w., kiedy to Szymiszów należał do rodu Kalinowskich, wywodzących się z sąsiedniego Kalinowa. Po śmierci Mikołaja Kalinowskiego jego majątki (Szymiszów i Suchą) otrzymał Jan Strzela – Chmelik von Obrowetzki. Jego syn i następca Piotr Strzela z małżeństwa z Zuzanną Żyrowską doczekał się tylko córki Ludmiły, która szymiszowski majątek wniosła w wianie mężowi Janowi Krzydłowskiemu z Krzydłowic. Po przedwczesnej śmierci męża Ludmiła wyszła ponownie za mąż, za Joachima Kochtitzkiego. Od 1642 r. Szymiszów należał do Wilhelma von Warlowskiego, który wybudował istniejącą do dziś rezydencję. W rękach jego potomków posiadłość pozostała do 1722 r. kiedy to właścicielką majątku została hrabina Maria Józefa von Waldstein. Następnie w latach 1732-1816 Szymiszów należał do rodziny von Tenczin, a w latach 1816-1831 do hrabiego Johana Arz von Wassek. W 1831 r. dobra szymiszowskie nabyła rodzina von Strachwitz, do której należały one do końca drugiej wojny światowej (z wyjątkiem lat 1867-87). W 1921 r. podczas walk w czasie trzeciego powstania śląskiego pałac spłonął, odbudowany został w rok później. Po 1945 r. w pałacu umieszczono szpital przeciwgruźliczy, a w latach 70-tych dom pomocy społecznej. Tę ostatnią rolę budynek spełnia do dziś. W latach 1989-94 budynek poddano kapitalnemu remontowi oraz przebudowie i adaptacji dla potrzeb osób starszych. Ze względu na funkcję możliwości zwiedzania pałacu są bardzo ograniczone.
Pałac
Wczesnobarokowy pałac z elementami późnorenesansowymi wzniesiony około połowy XVII w. Zabytek wielokrotnie przebudowywany, w znacznym stopniu pozbawiony cech stylowych. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, dwukondygnacjowy, z drugim piętrem w mansardzie, częściowo podpiwniczony na sklepionych piwnicach. Składa się z czterech prostokątnych, jednotraktowych skrzydeł wzniesionych wokół wewnętrznego dziedzińca. Pierwotnie od strony dziedzińca biegły krużganki, zamurowane prawdopodobnie w XVIII w. Fasada (elewacja zachodnia) dwunastoosiowa z niesymetrycznie umieszczonym tarasem na arkadowych filarach. W skrzydle zachodnim trójdzielna sień, obok której dwubiegowa klatka schodowa. W skrzydle północnym sień przejazdowa. Wygląd elewacji uproszczony, z dekoracją w postaci obramień okiennych i boniowaniem naroży. Na skutek licznych przebudów układ osi w zewnętrznych elewacjach jest nieregularny. Pomieszczenia nakryte sklepieniami kolebkowymi, kolebkowymi z lunetami i kolebkowo-krzyżowymi oraz stropami. W jednym z salonów przetrwał sufit z dekoracją sztukatorską.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Szymiszowa można stosunkowo łatwo dotrzeć komunikacją publiczną, ponieważ w miejscowości znajduje się stacja kolejowa na linii Gliwice – Opole. Niestety pałac znajduje się w dość znacznej odległości od dworca. Wybierającym podróż samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 do węzła Nogawczyce, skąd DK 88 prowadzi do Strzelec Opolskich. Ze Strzelec najlepiej wyjechać DK 409 w kierunku Krapkowic, na prawo od tej drogi znajduje się Szymiszów. Odległość: w jedną stronę około 45 km. Na miejscu samochód najlepiej zostawić na parkingu przed kościołem. Przy okazji warto zwiedzić późnorenesansowy kościół par. p.w. św. Szymona i Judy Tadeusza ufundowany w 1607 r. przez Jana Krzydłowskiego i jego małżonkę Ludmiłę, z domu Strzela. Adres Domu Pomocy w Szymiszowie: ul. Strzelecka 2.
Damian Dąbrowski,
Październik 2009 r.
