Powiat gliwicki, gmina dzielnica miasta Knurów
(nazwa niemiecka: Schyglowitz, Kreis Rybnik)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1531 r. Pierwszymi właścicielami Szczygłowic była najprawdopodobniej rodzina Welczków. W 1637 r. Anna Zuzanna, córka Jana von Welczek wyszła za mąż za Adama von Holly z Ponięcic na Rachowicach. W rezultacie tego mariażu zmienili się właściciele Szczygłowic. Z dokumentu z 1644 r. wynika, że majątek należał już do Baltazara von Holly. Następnie Szczygłowice wchodziły w skład dóbr należących do rodziny Koschitzkich, a od drugiej połowy XVIII w. ich właścicielem był Jan de Kalinowski. Na początku XIX w. majątek kupiła rodzina Węgierskich i włączyła w skład majoratu pilchowickiego. Majorat pilchowicki wraz ze Szczygłowicami w 1837 r. kupił hrabia Fryderyk Adrian de Limburg – Stirum. W dwa lata później sprzedał go Wilhelmowi Schneiderowi. W 1860 r. obszar dworski Szczygłowice wykupił dr Guradze. Od 1895 r. właścicielem majątku była rodzina von Friedrich – Schroeter. W 1902 r. dobra rycerskie zostały zakupione przez skarb państwa pruskiego. Część majątku pozostała jednak w rękach prywatnych właścicieli, z książki adresowej z 1937 r. wynika, że w tym czasie jego posiadaczem był Kurt von Friedrich – Schroeter. Dwór w Szczygłowicach wykorzystywano zapewne jako siedzibę zarządcy folwarku, Kurt von Friedrich – Schroeter rezydował bowiem w pobliskim pałacu w Kuźni Nieborowskiej. Po drugiej wojnie światowej dobra znacjonalizowano. Folwark przekazano Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu, dwór całkowicie przebudowano. Obecnie w dawnym dworze znajduje się restauracja „Dworek na Językach”. Adres: ulica Parkowa 4. Budynki gospodarcze zostały wyburzone na przełomie XX i XX w., w miejscu gdzie stały wybudowano market spożywczy.
Dawny dwór w Szczygłowicach to budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, dwukondygnacjowy, nakryty niskim dwuspadowym dachem wykonanym z papy. Fasada o przekształconym układzie otworów okiennych, z niewielkim asymetrycznie umieszczonym ryzalitem, w nim główne wejście do budynku. Od strony parku do dworu dobudowano na wysokości drugiej kondygnacji taras podtrzymywany przez filary oraz prowadzące do niego metalowe schody. Budynek w wyniku kolejnych przebudów pozbawiony został wszystkich architektonicznych detali, przekształcona została również jego bryła, w efekcie obecnie trudno domyślić się jego pierwotnej funkcji.
W dobrym stanie zachował się park otaczający rezydencję, dzisiaj pełniący funkcję parku miejskiego. W parku przeważa drzewostan liściasty, warto zwrócić uwagę na kilka okazów starodrzewu (dęby szypułkowe).
Informacje praktyczne i dojazd:
Dobry dojazd komunikacją publiczną do Szczygłowic zapewniają autobusy KZK GOP, m.in. z Gliwic (nr 194 i 710), z Zabrza (nr 47) i Katowic (nr 120). W Szczygłowicach znajduje się również dworzec kolejowy, na obecnie nie wykorzystywanej w ruchu pasażerskim linii kolejowej Zabrze Makoszowy – Rybnik. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK 78 w kierunku Rybnika, nastepnie w lewo DK 921 do Kuźni Nieborowskiej. W Kuźni należy skręcić w prawo w drogę prowadzącą prosto do Szczygłowic. W Szczygłowicach na skrzyżowaniu widać market spożywczy wybudowany w miejscu folwarku, za sklepem znajduje się ul. Parkowa. Odległość: w jedną stronę około 15 km. Samochód można bez problemu zaparkować przy dawnym dworze.
Damian Dąbrowski,
Październik 2010 r.
