Powiat jeleniogórski, gmina Mysłakowice
(nazwa niemiecka: Buchwald, Kreis Hirschberg)
Początki miejscowości sięgają zapewne drugiej połowy XIII w., a pierwsza wzmianka na jej temat pochodzi z 1305 roku. Jeszcze w XIV w. Bukowiec został własnością rycerską i należał do rodziny von Zedlitz. Dokument z 1379 r. wymienia Heinko von Zedlitza z Maciejowej jako pana na Bukowcu. W rękach jego potomków wioska pozostała do 1573 r. kiedy to Hans von Reibnitz (zm. 1579r.) nabył Bukowiec od braci Konrada i Heinricha von Zedlitz. W posiadaniu rodziny von Reibnitz dobra w Bukowcu były do śmierci barona Johanna Maximiliana Leopolda von Reibnitz w 1758 r. Następnie na mocy testamentu z 1757 r. majątek otrzymał baron Karol von Kottwitz, siostrzeniec ostatniego z Reibitzów z Bukowca. Trzy lata później Karol von Kottwitz sprzedał posiadłość baronowi von Richthofen. Przez następne dwie dekady właściciele dóbr w Bukowcu zmieniali się często. Majątek należał do: Barbary Heleny von Festenberg-Packisch, Friedricha von Packisch, rodziny von Luck, barona Karla Ferdinanda Siegmunda von Seherr-Thoss. W 1785 r. baron Friedrich Wilhelm von Reden odkupił Bukowiec od Marii Eleonory von Seherr-Thoss z domu von Prittwitz, wdowy po baronie Karlu Ferdynandzie. Baron Friedrich Wilhelm von Reden zmarł w 1815 r. i majątek odziedziczyła wdowa po nim Johanna Juliana Frederika z domu von Riedesel zu Eisenbach (ur.1774r., zm.1854r.). Kolejną właścicielką posiadłości w 1854 r. została baronowa Marie Karoline von Rotenhan z domu von Riedesel (ur.1809r., zm.1878r.), chrześnica Johanny Juliany von Reden. W 1863 r. majątek w Bukowcu został zmieniony w fideikomis. W 1878 r. odziedziczył go Hermann Wolfgang von Rotenhan (ur.1841r., zm.1893r.), syn Marie Karoliny i Hermanna Ernesta von Rotenhana (ur.1800r., zm.1858r.). W latach 1893-1945 właścicielem dóbr był baron Friedrich Karl Georg (ur.1870r., zm.1956r.), syn Hermana Wolfganga von Rotenhana. Po drugiej wojnie światowej majątek w Bukowcu został upaństwowiony, a w pałacu urządzono dom wypoczynkowy Uniwersytetu Wrocławskiego. Następnie zabytek był wykorzystywany między innymi jako Szkoła Rolnicza i Karkonoski Uniwersytet Ludowy. Obecnie w budynku znajduje się siedziba Związku Gmin Karkonoskich. Pałac można zwiedzać przede wszystkim z zewnątrz, możliwe jest jednak wejście do części pomieszczeń. Do dawnej rezydencji przylega rozległy park krajobrazowy. Na przełomie XVIII i XIX w. w parku wzniesiono szereg pawilonów i obiektów małej architektury, z której część przetrwała do dnia dzisiejszego. Szczególnie warto zwrócić uwagę na odnowiony w ubiegłym roku pawilon-herbaciarnię. W listopadzie 2010 r. Agencja Nieruchomości Rolnych przekazała 100 ha gruntów w Bukowcu Fundacji Doliny Pałaców i Ogrodów. Dyrektor Fundacji zapowiada w ciągu kilku lat pełną rewitalizację parku.
Pałac
W drugiej połowie XVI w. w Bukowcu wzniesiono obronny dwór otoczony suchą fosą. W pierwszej połowie osiemnastego stulecia budynek przekształcono w barokową rezydencję. W latach 1790-1800 na zlecenie Friedricha Wilhelma von Reden według projektów Friedricha Rabe z Berlina pałac przebudowano w stylu klasycystycznym. Budynek murowany, potynkowany, wzniesiony na planie nieregularnego czworoboku, zbliżonego do kwadratu, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty czterospadowym dachem mansardowym. Fasada sześcioosiowa z centralnie usytuowanym głównym wejściem, z portalem wejściowym w formie serliany. W narożniku północno-zachodnim pozostałości wieży. We wnętrzach zachowana część sklepień krzyżowych i kolebkowych z lunetami, w niektórych pomieszczeniach bogate dekoracje sztukatorskie.
Zabytki w Bukowcu
Do rejestru zabytków w Bukowcu wpisano kościół filialny p.w. św. Marcina (18.04.1969 r.), zbór ewangelicki, obecnie parafialny kościół rzymsko-katolicki p.w. św. Jana Chrzciciela (3.12.1958 r., nr rej.: 522) i zespół pałacowy (13.12.2004 r., nr rej.: 468/A/04): pałac (2.12.1987 r., nr rej.: 901/J), pawilon-herbaciarnię (2.12.1987 r., nr rej.: 901/J), sztuczną ruinę - mauzoleum tzw. Opactwo (2.12.1987 r., nr rej.: 901/J), budynek mieszkalno-gospodarczy (2.12.1987 r., nr rej.: 901/J), stodołę (2.12.1987 r., nr rej.: 901/J), park (1.12.1977 r., nr rej.: 502/J).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Bukowca zapewniają autobusy linii 3 i 33 MZK Jelenia Góra. Do Jeleniej Góry z Górnego Śląska można dostać się pociągiem z przesiadką we Wrocławiu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Kostomłoty, następnie DK 5 do Bolkowa i dalej DK 3 stronę Jeleniej Góry. W Maciejowej dzielnicy Jeleniej Góry, należy skręcić z tej ostatniej trasy w lewo w ul. Dzierżonia prowadzącą do Wojanowa. Dalej do Bukowca najlepiej kierować się lokalnymi drogami przez Karpniki i Krogulec. Odległość: w jedną stronę około 270 km. Samochód można zaparkować w pobliżu pałacu.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2011 r.
W przygotowaniu tekstu wykorzystano między innymi materiały posiadane przez Pana Emila Pyzika. Fotografie archiwalne pochodzą z jego zbiorów. Serdecznie dziękujemy Panu Emilowi Pyzikowi za pomoc i udzielenie zgody na publikację zdjęć.