Powiat kłodzki, gmina Nowa Ruda
(nazwa niemiecka: Hausdorf, Kreis Neurode, od 1932r. Kreis Glatz)
Początki Jugowa sięgają prawdopodobnie przełomu XIII i XIV wieku. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1352r. W tym roku Hannus von Wustehube sprzedał wioskę Henselowi von Donin (Donyn). Z 1374r. pochodzi pierwsza informacja o kościele w Jugowie. W rękach rodziny von Donyn majątek w miejscowości pozostał do 1467r. Następnie osada należała do króla czeskiego Jerzego z Podiebradów, który przekazał ją Georgowi von Stillfried-Rattonitz. Rodzina von Stillfried-Rattonitz posiadała dobra w Jugowie aż do 1808r. W 1628r. część wioski – Jugów Górny - przeszła jednak na własność rodu von Haugwitz. Dział ten Stillfriedowie odzyskali dopiero w 1790r. W 1832r. majątek w Jugowie zakupił Friedrich Ludwig Karl Fabian von Pfeil. W rękach jego potomków posiadłość pozostała do końca drugiej wojny światowej. Friedrich Ludwig Karl Fabian von Pfeil zmarł po 1861r. Majątek odziedziczył po nim hrabia Eberhard von Pfeil, pełniący między innymi funkcję starosty powiatu noworudzkiego (Landrath Kreis Neurode). Eberhard von Pfeil jako właściciel dóbr występuje w dokumentach z lat 1866-1894. W 1886r. posiadłość w Jugowie liczyła 896ha, w tym 92ha pól uprawnych, 24ha łąk, 2ha pastwisk, 772ha lasów, 6ha parku, ogrodu i gospodarstwa. Po śmierci Eberharda von Pfeil w latach 1902-1912 majątkiem zarządzała wdowa po nim Maria von Pfeil und Klein-Ellghut, z domu von Wilamowitz-Möllendorff. Kolejnym właścicielem dóbr był Friedrich Albrecht von Pfeil und Klein-Ellghut, znany ze źródeł z lat 1917-1937. W 1937r. powierzchnia majątku w Jugowie wynosiła 837ha, 60ha pól uprawnych, 12ha łąk, 780ha lasów, 2ha stawów, 3ha parku, ogrodu i gospodarstwa. Po drugiej wojnie światowej dobra rodziny von Pfeil przeszły na własność państwa polskiego. Dwór w Jugowie znalazł się w gestii Ministerstwa Rolnictwa. Budynek przebudowano i umieszczono w nim biura Nadleśnictwa Jugów. Obecnie w dalszym ciągu zabytek pozostaje własnością Nadleśnictwa. Ze względu na pełnioną funkcję dwór można przede wszystkim zobaczyć z zewnątrz. Dawną rezydencję otacza niewielki park.
Dwór
Pierwszą rezydencję w Jugowie ufundowała w XVII wieku rodzina von Stillfried-Rattonitz. Obecny dwór (według rejestru zabytków pałac) został zbudowany w połowie XIX wieku dla Friedricha Ludwiga Karla Fabiana von Pfeil. Jest to budynek murowany, potynkowany, dwuskrzydłowy, założony na planie litery „L”, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty dachem naczółkowym z lukarnami i powiekami. Fasada siedmioosiowa, z głównym wejściem umieszczonym w centralnym dwukondygnacyjnym ryzalicie. W elewacjach bocznych dwa kolejne ryzality. Skromne dekoracje, zachowały wydatny gzyms przepaskowy między kondygnacjami i gzyms wieńczący. Wnętrza częściowo przekształcone, jednak niektóre pomieszczenia w dalszym ciągu nakrywają oryginalne sklepienia kolebkowe z lunetami, a klatkę schodową zdobi piękny witraż z kartuszami herbowymi dawnych właścicieli majątku w Jugowie.
Zabytki w Jugowie
Do rejestru zabytków w Jugowie wpisano kościół parafialny p.w. św. Katarzyny (16.03.1966r., nr rej.: 1556); zespół pałacowy przy ul. Głównej nr 149: pałac (30.12.1996r., nr rej.: 1546/WŁ) i park (18.09.1981r., nr rej.: 849/WŁ); willę „Jeżówka” przy ul. Sikorskiego nr 28 (26.03.1976r., nr rej.: 617/WŁ).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Jugowa zapewniają autobusy PKS kursujące między innymi z Bożkowa, Nowej Rudy i Włodowic. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Nową Rudę. Do miasta można dotrzeć np. pociągiem z Kłodzka lub Wałbrzycha. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina. Ze Strzelina trzeba wyjechać DK39 prowadzącą do Łagiewnik, skąd najlepiej kierować się DK384 w stronę Nowej Rudy. W Woliborzu z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Jugowa przez Przygórze. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 215km. Dwór znajduje się w centrum miejscowości, na lewo od głównej drogi. Samochód trzeba zostawić na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2012 r.
