Powiat milicki, gmina Milicz
(nazwa niemiecka: Mislawitz, w latach 1936-1945 Schwertfelde, Kreis Militsch)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1358 roku, kiedy to kapituła wrocławska odsprzedała majątek księciu Konradowi I oleśnickiemu. Część Miłosławic pozostała w rękach rycerstwa do 1369 roku kiedy to niejaki Januske również sprzedał dział Piastom oleśnickim. Kolejne informacje o Miłosławicach pochodzą dopiero z osiemnastego stuleciu. W tym czasie majątek w miejscowości wchodził w skład ordynacji sułkowskiej należącej do rodu von Burghaus. W 1787 roku w Miłosławicach wzmiankowano pański folwark, budynek szkolny, 12 gospodarstw zagrodników, 3 gospodarstwa chałupników i wiatrak. W sumie miejscowość liczyła 20 domostw i 170 mieszkańców. W 1826 roku posiadłość za 25 000 talarów nabył Paul Wilhelm Mältzer. Według opisu miejscowości z 1830 roku znajdowały się w niej 22 domy, dwór, wolne sołectwo, folwark, ewangelicka szkoła, wiatrak i cegielnia. Wioskę zamieszkiwało 202 ewangelickich mieszkańców, należących do kościoła w Sułowie (Sulau). W 1845 roku właścicielem dóbr rycerskich w Miłosławicach pozostawał Paul Wilhelm Mältzer. W miejscowości wzmiankowano 22 domy, dwór, folwark, wolne sołectwo, ewangelicką szkołę, wiatrak. Na folwarku hodowano m.in. 700 sztuk owiec merynosów. Miłosławice liczyły 222 mieszkańców, w tym 15 katolików. Zarówno ewangelicy i katolicy należeli do kościołów w Sułowie. Przed 1856 rokiem posiadłość przeszła w ręce starszego ziemskiego Louisa von Sihler. Część źródeł podaje, że dobra w Miłosławicach należały do starosty Roberta von Sihlera już od 1825 roku. Louis von Sihler pojawiał się w księgach adresowych do 1866 roku. Pomiędzy 1866 a 1872 rokiem majątek został włączony w skład należącego do Hochbergów mniejszego państwa stanowego Nowy Grodziec (Neuschloss). Kilka lat później dobra nabył hrabia August von Maltzan (ur.1823r., zm.1878r.) z Milicza. W rękach jego potomków jako część milickiego państwa stanowego posiadłość w Miłosławicach pozostała przez następne kilkadziesiąt lat. Według księgi adresowej z 1886 roku właścicielem ordynacji był Andreas Joachim Mortimer von Maltzan (ur.1863r., zm.1921r.), syn Augusta i Almy Berthy z domu von Veltheim. W tym czasie majątek w Miłosławicach liczył 316ha, w tym 209ha pól uprawnych, 77ha łąk, 2ha pastwisk, 11ha lasów, 7ha stawów, 10ha dróg i podwórzy gospodarczych. Na folwarku hodowano 23 koni, 68 sztuk bydła, w tym 29 krów, 400 owiec, 14 świń. Gospodarstwo prowadził inspektor Gerlach. W 1921 roku państwo stanowe Milicz odziedziczył Joachim Carl Mortimer von Maltzan (ur.1905r., zm.1940r.), syn Andreasa i Elisabeth z domu hrabianki von Schulenburg-Öfte. Pozostał on właścicielem posiadłości w Miłosławicach przynajmniej do 1930 roku. W 1930 roku majątek ten liczył 324ha, w tym 176ha pól uprawnych, 85ha łąk, 4,5ha pastwisk, 54ha lasów, 4,5ha ogrodu, dróg i podwórzy gospodarczych. Folwarkiem opiekował się inspektor Richter. W latach trzydziestych Joachim Carl Mortimer von Maltzan sprzedał dobra rycerskie Miłosławice Śląskiemu Towarzystwu Ziemskiemu (Schlesische Landgesellschaft m.B.H. Breslau). Według książki adresowej z 1937 roku Towarzystwo pozostawało właścicielem posiadłości, której powierzchnia spadła do 271,25ha, w tym 181ha pól uprawnych, 63,5ha łąk, 4,5ha pastwisk, 0,25ha stawów, 0,5ha lasu, 3,5ha parku i ogrodu, 18ha nieużytków, dróg i podwórzy gospodarczych. Majątek przeznaczony był do rozparcelowania. Dwór w Miłosławicach przetrwał bez uszkodzeń drugą wojnę światową i co interesujące już w czasach Polski Ludowej był własnością prywatną. W 1965 roku jego stan określano jako dość dobry, jednak cztery lata później wymagał remontu. W 1991 roku zabytek pozostawał zaniedbany. Obecnie dwór pełni funkcję mieszkalną, pozostaje w rękach prywatnych i można go zobaczyć tylko z zewnątrz, z pewnej odległości. Na południe od dworu zachowała się część zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Na północ od rezydencji rozpościera się park.
Dwór
Rezydencja szlachecka była wzmiankowana w Miłosławicach już w XVII wieku. Obecny klasycystyczny dwór prawdopodobnie został wzniesiony około 1830 roku. Budynek murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, parterowy, z użytkowym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Fasada (elewacja południowa) siedmioosiowa, z centralnym głównym wejściem umieszczonym w podcieniu wgłębnym ozdobionym dwoma toskańskimi kolumnami. Na osi fasady dwukondygnacyjny ryzalit, zamknięty trójkątnym naczółkiem. Elewacja ogrodowa również siedmioosiowa, z dodatkowym wyjściem, ponad którym niewielka facjata zwieńczona trójkątnym naczółkiem. Elewacje boczne trzyosiowe. Dwór zachował ozdobne obramienia wokół części otworów okiennych i ślady podziałów ramowych (lizeny, gzyms wieńczący). Od wschodu z dworem sąsiaduje zrujnowany klasycystyczny spichlerz, wzniesiony około 1830 roku.
Zabytki w Miłosławicach
Do rejestru zabytków w Miłosławicach wpisano dwór (25.02.1966r., nr rej.: 1545). W ewidencji zabytków znajduje się m.in. zespół dworsko-folwarczny (nr 6), obejmujący poza dworem również spichlerz, oborę, stajnię, oficynę gospodarczą i park podworski.
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Miłosławic zapewniają nieliczne autobusy PKS Wołów kursujące z Milicza do Sułowa. Ze względu na trudności ze znalezieniem przesiadki nie polecam tego sposobu dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ i dalej DK5 w stronę Poznania. Z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo do Trzebnicy i kontynuować podróż DK15 w kierunku Krotoszyna. W Miliczu z DK15 trzeba skręcić w lewo w ulicę Sułowską. Trasa ta jako DK439 prowadzi do Sułowa przez Miłosławice. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 240km, z Wrocławia około 65km. Zespół dworsko-folwarczny znajduje się w centralnej części Miłosławic, na północ od DK439. Dwór jest widoczny z głównej drogi. Samochód można zaparkować w bocznej ulicy, która stanowi wschodnią granicę parku.
Damian Dąbrowski,
Maj 2014 r.
