Powiat brzeski, gmina Lewin Brzeski
(nazwa niemiecka: Klein Sarne, Kreis Falkenberg O.S.)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1534 r.
Rys historyczny i stan obecny:
Na temat historii miejscowości zachowało się bardzo mało informacji. Majątek w Sarnach Małych liczący 400 ha w 1905 r. wchodził w skład dóbr niemodlińskich, należących do Fryderyka von Praschmy. Posiadłość w tym czasie dzierżawił Albert Baurmeister. W 1921 r. właścicielem majątku był Hans von Praschma. W 1930 r. dobra rycerskie w Sarnach Małych zostały rozparcelowane.
Dwór
Dwór w Sarnach Małych wzniesiono prawdopodobnie w XIX w., jako siedzibę zarządcy majątku rodziny von Praschma z Niemodlina. W latach dwudziestych XX w. budynek dzierżawił niejaki Heibig, zarządzający dobrami skarbowymi Ballestremów. Następnie urządzono w nim kobiecy Obóz Służb Pracy, tzw. RAD. Po drugiej wojnie światowej dwór należał do państwa, być może funkcjonowała w nim szkoła. Obecnie budynek jest własnością prywatną, teren wokół ogrodzono, prowadzone są niewielkie prace remontowe.
Dwór w Sarnach Małych murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, nakryty dachem czterospadowym z nowszą wystawką w elewacji frontowej, wykonanym z dachówki. W wyniku przebudowy i kolejnych remontów w drugiej połowie XX pozbawiony wszelkich cech stylowych. Największym zmianom uległa fasada, w której zlikwidowano centralny wieloboczny ryzalit, mieszczący główne wejście. Obecnie w siedmioosiowej elewacji frontowej nie ma po nim najmniejszego śladu, a wejście do budynku znajduje się w bocznej elewacji. W elewacji ogrodowej niewielki trzyosiowy ryzalit, nad nim wystawka. Część pierwotnych otworów okiennych zamurowana. Dawny dwór otacza niewielki, kompletnie zaniedbany i zdewastowany park krajobrazowy. Zachowane w nim nieliczne okazy starodrzewu zostały opanowane przez jemiołę.
Zabytki w Sarnach Małych
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Sarnach Małych.
Informacje praktyczne i dojazd
Do Sarnów Małych praktycznie nie można dojechać komunikacją publiczną, w miejscowości zatrzymuje się tylko jeden autobus PKS kursujący z Brzegu do Lewina Brzeskiego. Zarówno do Brzegu jaki i Lewina Brzeskiego można bez problemu dotrzeć pociągiem, między innymi z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK 46 w stronę Nysy. W miejscowości Michałówek należy z tej trasy skręcić w prawo w lokalną drogę, prowadzącą do Sarnów Małych przez Gościejowice, Szydłowiec Śląski, Magnuszowice i Stroszowice. Odległość: w jedną stronę około 105 km. Samochód można zaparkować przy bocznej ulicy prowadzącej do dworu.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2011 r.
