Powiat brzeski, gmina Lewin Brzeski
(nazwa niemiecka: Taschenberg, Kreis Brieg)
Rys historyczny i stan obecny:
Miejscowość po raz pierwszy pojawiła się w dokumentach z 1314 r. Na temat właścicieli majątku w Ptakowicach zachowały się nieliczne wzmianki nie pozwalające na dokładne przedstawienie losów wioski. W siedemnastym stuleciu dobra rycerskie w Ptakowicach należały do rodziny von Gruttschreiber. W źródłach z tego okresu pojawiał się Fryderyk von Gruttschreiber z Ptakowic, prawdopodobnie syn Jana Adama (1607-1665) z Michałowa. Żoną Fryderyka była Ewa, córka Adama I Posadowskiego z Wołczyna. Kolejne informacje o właścicielach majątku pochodzą dopiero z XIX w. Od 1867 r. posiadłość należała do rodziny Luchs. Według księgi adresowej z 1905 r. dobra liczące 302 ha w dalszym ciągu pozostawały w rękach tej rodziny. Sytuacja zmieniła się w następnych latach. W 1912 r. majątek o powierzchni 299 ha był już własnością Karla Wenzela, a następnie (lata 1921, 1930) należał do wdowy po nim Pani Emmy Wenzel z domu Rodeftock. Ostatnia księga adresowa, z 1937 r., jako właściciela posiadłości liczącej 244,5 ha wymienia Kurta Wenzela, zapewne syna wspomnianych wyżej Karla i Emmy. W rękach rodziny Wenzel dobra pozostały do końca drugiej wojny światowej, a następnie zostały znacjonalizowane i przekazane w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Dwór w Ptakowicach został zniszczony w 1945 roku, do dziś przetrwał otaczający go park i zabudowania gospodarcze dawnego folwarku, obecnie użytkowane przez prywatną firmę.
Brak źródeł nie pozwala na przedstawienie wyglądu nieistniejącego dworu w Ptakowicach. Z Katalogu Zabytków Sztuki z 1961 r. wynika, że budynek był otoczony nawodnioną fosą. W drzewostanie niewielkiego parku krajobrazowego pochodzącego z drugiej połowy XIX w. dominują gatunki liściaste: lipa drobnolistna, jesion wyniosły, grab zwyczajny, kasztanowiec zwyczajny, robinia pospolita. Z drzew iglastych zaobserwować można sosnę wejmutkę i cis pospolity. Szczególnie godna uwagi jest zachowana licząca około 150 lat aleja lipowa. Dawny folwark tworzą pochodzące z pierwszej połowy dziewiętnastego stulecia budynki gospodarcze, usytuowane wokół prostokątnego dziedzińca. Część z nich odnowiona.
Zabytki w Ptakowicach
Do rejestru zabytków w Ptakowicach wpisano pochodzący z XIX w. park (5.03.1984 r., nr rej.: 105/84). W rejestrze zabytków nie znalazły się zabudowania dawnego folwarku.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Janowa zapewniają autobusy PKS z Brzegu, niestety nie kursują one zbyt często (trzy kursy tylko w dni robocze). Do samego Brzegu można bez problemu dotrzeć pociągiem, np. z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK 46 i DK 94 do Lewina Brzeskiego, skąd lokalna droga (wyjazd z miasta ulicą Mickiewicza) prowadzi przez Kantorowice do Ptakowic. Dawny folwark i park w Ptakowicach położone są na lewo od głównej ulicy. Odległość: w jedną stronę około 120 km. Na miejscu samochód można zaparkować na obrzeżach parku.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2011 r.
