Powiat cieszyński, miasto Wisła
Zabytki w Wiśle
Do rejestru zabytków w Wiśle zostały wpisane:
- zespół kościoła ewangelickiego, pocz. XIX:
- kościół, nr rej.: 192/60 z 2.03.1960 oraz A-315/78 z 11.05.1978
- plebania, nr rej.: 194/60 z 2.03.1960 oraz A-317/78 z 11.05.1978
- d. szkoła, nr rej.: 193/60 z 2.03.1960 oraz A-316/78 z 11.05.1978 2. - pałacyk myśliwski Habsburgów, ob. schronisko PTTK, ul. Lipowa 4a, drewn., 1897,
nr rej.: A/249/2022 z 16.01.1987 - karczma, 1 ćw. XIX, nr rej.: 195/60 (R/572/58) z 2.03.1960 oraz A-318/78 z 11.05.1978
- dom, os. Bajcary 6a, drewn., k. XIX, nr rej.: A-500/87 z 21.07.1987
- dom, ul. Malinczanów 4, drewn., k. XIX, nr rej.: A-478/87 z 28.01.1987 (nie istnieje)
- rezydencja Prezydenta Rzeczypospolitej na Kubalonce, ul. Zameczek 1,nr rej.: A-705/94 z 7.06.1994:
- zameczek
- budynek administracyjno-garażowy
- 2 oficyny drewniane, drewn. (nie istnieją)
- wartownia
- ogrodzenie z 3 bramami
- park leśny
Zameczek myśliwski
W czasach kiedy lasy w okolicach Wisły wchodziły w skład Komory Cieszyńskiej należącej do Habsburgów, często urządzano w nich polowania. Jednym z najczęstszych celów polowań w okolicy były głuszce. Skala polowań była tak duża, że w 1852 roku w Wiśle rozpoczęto hodowlę ptaków. Podczas polowań potrzebne były miejsca do odpoczynku. Budowano więc drewniane chaty i leśniczówki. Za rządów arcyksięcia Fryderyka Habsburga (ur.1856r., zm.1936r.) na Przysłopiu pod Baranią Górą w latach 1897-1898 wzniesiono drewniany zameczek myśliwski. W 1907 roku jego funkcje przejął większy obiekt zbudowany na Zadnim Groniu. W 1918 roku zameczek na Przysłopiu został splądrowany. Po upadku monarchii Habsburgów obiekt przejęło państwo polskie. Przed zniszczeniem zameczek uratowało Górnośląskie Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, które wydzierżawiło obiekt i po przeprowadzeniu w nim prace remontowych i adaptacyjnych w 1925 roku otwarło nim schronisko. W czasie drugiej wojny światowej zameczek wykorzystywało wojsko niemieckie. W 1946 roku w budynku ponownie uruchomiono schronisko. Działało on do 1973 roku. Następnie w latach 1973-1979 w czasie budowy nowego murowanego schroniska drewniany zameczek wykorzystywano jako hotel dla pracowników pracujących na budowie. Po otwarciu nowego schroniska pierwotny zameczek planowano rozebrać na materiał budowlany. Obiekt uratował Społeczny Komitet Przeniesienia Schroniska z Baraniej Góry. Ostatecznie w latach 1985-1986 budynek rozebrano, przeniesiono i zrekonstruowano w centrum Wisły. W 1987 roku obiekt przekazano wiślańskiemu Oddziałowi PTTK.
Zameczek myśliwski wzniesiony z drewna, na planie kwadratu, podpiwniczony, na kamiennym cokole, dwukondygnacyjny, z częściowo użytkowym poddaszem, nakrytym dachem naczółkowym z gontu. Na wysokości piętra budynek obiega galeria wsparta na kroksztynach. Budynek wykonany w technice zrębowej, ozdobiony detalami: kroksztyny, tralki balustrad, wykonane z desek opaski wokół okien.
Zamek prezydencki
W 1907 roku na zboczu Zadniego Gronia arcyksiążę Fryderyk Habsburg wzniósł duży pałac myśliwski, który miał zastąpić mniejszy zameczek istniejący na Przysłopiu. Po przejęciu majątku przez państwo polskie planowano wykorzystać obiekt jako letnią rezydencję prezydenta. Drewniany budynek został zniszczony przez pożar pod koniec 1927 roku. W latach 1928-1929 wzniesiono według projektu architekta Adolfa Szyszko-Bohusza murowany Zameczek Prezydenta. Obiekt pozostawał do dyspozycji Kancelarii Prezydenta do 1939 roku. Po drugiej wojnie światowej przez kilka dekad podlegał Radzie Ministrów. W latach 80. XX wieku kompleks przekazano KWK „Jastrzębie”. Od 2002 roku zameczek jest własnością Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W części obiektów funkcjonuje hotel. Właściwy zamek Górny można zwiedzać z przewodnikiem.
Zamek to eklektyczna budowla, o przewadze cech modernistycznych. Budynek wzniesiony na planie wycinka koła, dwu- i trzykondygnacyjny, nakryty wysokimi dachami dwu- i czterospadowymi. Bryłę zamku urozmaicają liczne ryzality i skrajne wieże klatek schodowych. Elewacje obłożono kamieniem polnym, okna w prostych opaskach wykonanych z piaskowca. Na parterze obszerny hol prowadzący do salonu i jadalni. Ponad nimi na piętrze apartamenty prezydenta i jego żony. Sale reprezentacyjne stanowią centrum założenia, po bokach umieszczono pomieszczenia pomocnicze i gospodarcze.
Obecnie zameczek bywa określany Górnym Zamkiem. Poniżej znajduje się drugi budynek, zwany Zamkiem Dolnym. W nim mieszczą się pokoje dla gości.
Wisła położona jest około 25 kilometrów na południowy-wschód od Cieszyna. Z miasta powiatowego najkrótszy dojazd przez Bażanowice i Goleszów do Ustronia i dalej DW941 przebiegającą przez środek Wisły. Dawny zameczek myśliwski Habsburgów położony jest blisko stacji kolejowej Wisła Uzdrowisko. Dokładna lokalizacja (ul. Lipowa 4a):
49.659835651916026, 18.854576798516167
Zameczek prezydencki znajduje się na południowych krańcach miejscowości, wzniesiony na zboczu Zadniego Gronia, góruje nad Jeziorem Czerniańskim, utworzonym poprzez spiętrzenie wód Czarnej Wisełki.
Dokładna lokalizacja:
49.611643434311944, 18.921498270761656
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2022r.