Powiat gliwicki, miasto
(nazwa niemiecka: Knurow, Kreis Rybnik)
Rys historyczny i stan obecny:
W zachowanych dokumentach właściciele Knurowa, Mikołaj i Piotr Knurowscy, pojawiają się po raz pierwszy na początku XVI w. Knurów był ich siedzibą rodową i jedyną posiadaną miejscowością. Wobec tego Knurowscy musieli posiadać w nim jakiś dwór-domostwo. Niestety nie mamy na ten temat żadnych informacji. Ród Knurowskich znika z dziejów jeszcze w XVI wieku, a wioska podzielona przez spadkobierców na działy, przechodzi w ręce okolicznej szlachty. Częste zmiany właścicieli oraz podział miejscowości nie sprzyjały wybudowaniu nowej siedziby szlacheckiej. Zmieniło się to dopiero w połowie XIX w., kiedy to w 1847r. Gustaw Paczyński z Ptakowic wykupił z majoratu pilchowickiego Knurów, dwór krywałdzki, Knurowiec i Angelow. W sześć lat później nowy właściciel wybudował w Knurowie dwór. Niestety nie udało mi się dotrzeć do jakiegokolwiek zdjęcia tego obiektu. Z książki księdza Alojzego Koziełka „Knurów i Krywald. Kronika na tle historii ziemi gliwickiej”, wynika że był to niewielki, parterowy budynek, z wieżą. Autor nie podał więcej szczegółów. Rodzina Paczyńskich już w 1900r. sprzedała Knurów przedsiębiorcy handlowemu, Gwidonowi Frenzel z Katowic. W dwa lata później dobra rycerskie Knurów i Czuchów nabył Skarb Państwa Pruskiego. Niemieckie władze postanowiły zbudować w Knurowie kopalnię. Decyzja ta dała niewielkiej wiosce ogromne możliwości rozwoju, ale jednocześnie była wyrokiem dla znajdującej się w niej szlacheckiej rezydencji. Do roku 1910 rozebrano otaczające dwór budynki gospodarcze, a w 1914r. przebudowano dwór Paczyńskich na willę dyrektora KWK „Knurów”. Budynek przeszedł kolejną przebudowę w 1985r. W jej wyniku nie tylko zatracił wszelkie cechy stylowe, ale również pierwotny kształt bryły.
Obecnie jest to niepozorny murowany budynek, wzniesiony na planie prostokąta, otynkowany, nakryty dachem czterospadowym z powiekami.
Za dworem, w kierunku ulicy Koziełka, przetrwały resztki zaniedbanego parku.
Informacje praktyczne i dojazd:
Bezproblemowy dojazd do Knurowa zapewniają liczne autobusy KZK GOP, m.in. z Gliwic linie 8, 58, 648 mające przystanek na ul. Dworcowej oraz autobusy nr 194 i 710, które zatrzymują się nieco dalej. Na ul. Dworcowej ma przystanek również autobus 47 z Zabrza. Wybierającym się w drogę samochodem, proponuję jechać z Gliwic DK 78 do zjazdu na Knurów – ul. Szpitalna, dalej prosto tą ulicą, następnie w lewo ul. Niepodległości do ronda im. Jana Pawła II. W tym miejscu zaczyna się ul. Dworcowa, na której pod nr 3 znajduje się budynek dawnego dworu. Jest on nieco odsunięty od głównej drogi i zasłonięty przez budynki przychodni oraz dyrekcji kopalni. Tuż obok przy przychodni parking na którym możemy zostawić samochód.
Damian Dąbrowski,
Luty 2009r.
