Powiat rybnicki, przysiółek Leszczyn
(niemiecka nazwa Leschczin, Kreis Rybnik)
Rys historyczny i stan obecny:
Folwark Nowy Dwór po raz pierwszy pojawia się w dokumentach w 1820 r. Pola na tym terenie były wykorzystywane przez właścicieli Leszczyn, ale folwark właściwie przez czterdzieści lat nie istniał. Pierwsze budynki (stodoła, spichlerz, obora, budynek mieszkalny) wzniósł dopiero Konrad Bartelt około 1867 r. W 1880 r. Bartelt rozbudował folwark o owczarnię i dwie kolejne stodoły ze spichlerzami. W 1904 r. właściciel majątku wybudował niewielką willę dla swej córki, Heleny Eiekl. Budynek ten bywa określany jako dwór. W willi znajdowało się sześć pokoi, kuchnia, łazienka z ubikacją oraz duża oszklona weranda. Od południa do budynku przylegał ogród i sad. Po śmierci Konrada Bartelta w 1906 r. rodzina sprzedała ¾ dóbr Spółce Akcyjnej Huta Królewska i Laura. Transakcja obejmowała również folwark Nowy Dwór. Odtąd w willi Barteltów mieszkał zarządca majątku. Folwark wielokrotnie niszczony przez pożary, był odbudowywany i funkcjonował również w nowej rzeczywistości po drugiej wojnie światowej. Zagłada folwarku nastąpiła w ostatnich latach, dziś z Nowego Dworu pozostały dwa budynki mieszkalne, opuszczona willa oraz resztki murów budynków gospodarczych.
Dawna willa Barteltów to budynek murowany z cegły, otynkowany, podpiwniczony, dwukondygnacjowy. Do trzyosiowego korpusu nakrytego wysokim dachem z lukarnami dostawiona jest dwuosiowa dobudówka z płaskim zadaszeniem. W ścianie bocznej korpusu pozostał ślad po drugiej, zapewne podobnej dobudówce. W elewacjach fragmentarycznie przetrwały boniowania naroży, obramienia otworów okiennych oraz gzyms wieńczący. Wnętrza kompletnie zdewastowane. Willa należy do prywatnego właściciela, który nie tylko nie próbuje wyremontować budynku, ale nawet nie zabezpieczył go przed dalszą dewastacją. Jeżeli nic się nie zmieni już wkrótce po willi w Nowym Dworze pozostaną tylko wspomnienia.
Informacje praktyczne i dojazd:
Z Gliwic do Czerwionki-Leszczyn jeździ autobus KZK GOP nr 194, można nim dojechać do przystanku Czerwionka Centrum, skąd ul. Armii Krajowej, a następnie Nowy Dwór do dawnej willi trzeba podejść na piechotę. Wybierającym podróż samochodem proponuję jechać z Gliwic DK 78 do Nieborowic, gdzie należy skręcić w lewo, dalej trasa prowadzi DK 924 w kierunku Żor, w centrum Czerwionki, należy skręcić w prawo w ul. Armii Krajowej, prowadzącą do Leszczyn, w polach między Czerwionką a Leszczynami należy ponownie skręcić w prawo w ul. Nowy Dwór. Odległość: w jedną stronę około 20 km. Na miejscu samochód trzeba zostawić na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Październik 2009 r.
