Powiat dzierżoniowski, gmina Dzierżoniów
(nazwa niemiecka: Güttmannsdorf, Kreis Reichenbach)
Rys historyczny i stan obecny:
Wioskę wzmiankowano w 1370 roku jako Gutweinsdorff. W 1484 roku Dobrocin od rodziny von Bock odkupił Friedrich von Hoberg (Hochberg). Przynajmniej do połowy XVI wieku miejscowość pozostała w rękach jego potomków. W osiemnastym stuleciu majątek w Dobrocinie należał już do rodu von Seherr-Thoss. W 1830 roku właścicielem dóbr był starszy radca górniczy von Milecky. W tym czasie wzmiankowano w Dobrocinie pałac, 2 folwarki, 89 domów, ewangelicki kościół, ewangelicką i katolicką szkołę, młyn wodny, cegielnię. Miejscowość liczyła 666 mieszkańców, w tym 123 katolików. Przed 1845 rokiem majątek przeszedł w ręce Alexandra Moritz von Eichborn. Liczba mieszkańców Dobrocina do 1845 roku wzrosła do 881 osób, spośród których 190 było wyznania katolickiego. W 1857 roku jako właściciela dóbr w (ur.1806r., zm.1880r.). Po śmierci Heinricha Alexandra w 1880 roku posiadłość otrzymała w spadku wdowa po nim Pani Marie Elisabeth von Moritz-Eichborn z domu Ziegler (ur.1811r., zm.1888r.). W 1886 roku włości liczyły 717ha, w tym 332ha pól uprawnych, 83ha łąk, 9ha pastwisk, 276ha lasów, 7ha stawów, 10ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Na folwarku hodowano 24 konie, 102 sztuki bydła, w tym 37 krów, 1000 owiec i 12 świń. Około 1888 roku majątek w Dobrocinie nabył Stanislaus von Seherr-Thoss z Wawrzeńczyc (auf Lorzendorf, Kreis Ohlau). Zaledwie po kilku latach, w 1897 roku Stanislaus von Seherr-Thoss odsprzedał majątek Kuno von Portatiusowi, cesarskiemu radcy poselstwa w Szwecji. W 1902 roku posiadłość liczyła 850ha, w tym 431ha pól uprawnych, 80ha łąk, 10ha pastwisk, 5ha stawów, 10ha ogrodu, 305ha lasów, 4ha dróg i podwórzy gospodarczych. W 1937 roku jako właścicielkę dóbr w Dobrocinie wzmiankowano wdowę Marie von Portatius z domu Tielsch. Należąca do niej posiadłość miała powierzchnię 855ha, w tym 420ha pól uprawnych, 74ha łąk, 16ha pastwisk, 6ha stawów, 12ha parku i ogrodu, 315ha lasów, 12ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Po zakończeniu drugiej wojny światowej włości przejęło państwo polskie. Pałac przekazano w zarząd Ośrodkowi Hodowli Zarodowej. W zabytku mieściły się biura, sklep, przedszkole, a część pomieszczeń wykorzystywano jako lokale mieszkalne. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku pałac znalazł się w gestii Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, następnie przeszedł pod zarząd Agencji Nieruchomości Rolnych. W 2010 roku zabytek został sprzedany prywatnemu inwestorowi za zaledwie 1 mln 613 tys. złotych, przy czym nabywca korzystając z obniżki na remont zapłacił 932 tys. złotych. Remontu niestety nie podjął do dzisiaj. Mało tego stan techniczny nieużytkowanego pałacu uległ w latach 2010-2015 wyraźnemu pogorszeniu, którego finałem był pożar z 11 maja 2015 roku.
Pałac
Rezydencja w Dobrocinie została wzniesiona pod koniec osiemnastego stulecia. W latach 1898-1899 na zlecenie Kuno von Portatiusa pałac został przebudowany w stylu neogotyckim. Około 1909 roku siedziba przeszła ostatnią przebudowę. W latach osiemdziesiątych XX wieku zabytek był remontowany. Trzyskrzydłowy pałac, murowany z cegły, potynkowany, założony na planie podkowy, podpiwniczony, dwu- i trzykondygnacyjny, z częściowo użytkowym poddaszem, nakryty dachami czterospadowymi z lukarnami i szczytami. Wnętrza o układzie dwutraktowym, do niedawna zachowana była oryginalna neogotycka stolarka i klasycyzujące sztukaterie na stropach. Najprawdopodobniej wnętrza uległy zniszczeniu w wyniku pożaru, który miał miejsce 11 maja 2015 roku. Od południa do pałacu przylega staw, za którym rozciąga się zaniedbany park krajobrazowy. W parku ruiny kaplicy grobowej właścicieli rezydencji.
Zabytki w Dobrocinie
Do rejestru zabytków w Dobrocinie wpisano kościół filialny p.w. śś. Piotra i Pawła (nr rej.: 635 z 7.12.1959r.) oraz zespół pałacowy: pałac, koniec XVIIIw., 1898-1899 (nr rej.: 799/WŁ z 14.05.1981r.), park, koniec XIX w. (nr rej.: 836/WŁ z 18.09.1981r.), kaplicę w parku, koniec XIX w. (nr rej.: j. w.), cmentarz rodowy w parku, koniec XIX w. (nr rej.: j. w.). Ponadto w ewidencji zabytków znalazły się m.in.: pawilon ogrodowy (domek na wodzie), obora, gołębnik, wozownia, stodoła, magazyny, gorzelnia i brama wjazdowa w zespole pałacowym.
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Dobrocina nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, DK396 do Strzelina i dalej DK39 do Łagiewnik. Z Łagiewnik najlepiej wyjechać drogą nr 384 w stronę Dzierżoniowa. W miejscowości Kołaczów z tej ostatniej trasy należ skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Dobrocina przez Roztocznik. Zespół pałacowo-parkowy znajduje się w południowo-zachodniej części Dobrocina, na lewo od głównej ulicy. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 185km, z Wrocławia około 60km. Samochód można zaparkować przy jednej z bocznych dróg prowadzących obok stawów, położonych w pobliżu pałacu.
Damian Dąbrowski,
Maj 2015 r.
