Powiat oleśnicki, gmina Dobroszyce
(nazwa niemiecka: Juliusburg, Kreis Oels)
Po raz pierwszy Dobroszyce pojawiają się w źródłach pod nazwą Treszkin w 1405r. Z czasem miejscowość nazywano Dresky i rodzina o tym nazwisku podaje ją jako siedzibę rodową. W XV i XVI w. wioska należała do rodu von Langenau. Po 1583r. majątek w Dobroszycach znalazł się w rękach rodziny von Heugel. W latach 1589-1601 Andrzej von Heugel ufundował w miejscowości renesansowy dwór obronny. W 1663 lub 1664r. Konrad von Heugel sprzedał Dobroszyce księciu oleśnickiemu Sylwiuszowi Nimrodowi. Książę oleśnicki w niedługim czasie obok istniejącej wioski założył miasto. W 1675r. obie miejscowości połączono i nazwano Juliusburg. Do 1745r. Juliusburg był jedną z rezydencji książąt oleśnickich. W posiadaniu władców Oleśnicy pozostał do 1884r., następnie po śmierci księcia Wilhelma w wyniku podziału należących do niego dóbr przeszedł na własność króla saskiego Alberta I (ur.1828r., zm.1902r.) z dynastii Wettinów. W 1886r. majątek Dobroszyce liczył 1271ha i był dzierżawiony przez Alberta Rettera z Grabowna Wielkiego (od 1870r.). Po śmierci Alberta I tron Saksonii oraz dobra oleśnickie (Fürstenthum Oels) z Dobroszycami odziedziczył jego młodszy brat Jerzy I (ur.1832r., zm.1904r.). Kolejnym właścicielem majątku w Dobroszycach był syn Jerzego I, król Fryderyk August III (ur.1865r., zm.1932r.). Posiadłość w latach 1905-1930 dzierżawił Fritz Retter. W 1930r. jej powierzchnia wynosiła 1138ha. W 1932r. dobra oleśnickie odziedziczył książę saski Fryderyk Chrystian (ur.1893r., zm.1968r.), drugi syn króla Fryderyka Augusta III. Od 1933r. majątek w Dobroszycach dzierżawił on spadkobiercom Fryderyka Rettera. Powierzchnia posiadłości spadła w tym czasie do 654ha. Po zakończeniu drugiej wojny światowej dobra zostały znacjonalizowane. W czasach Polski Ludowej w pałacu w Dobroszycach urządzono szkołę podstawową. Budynek jeszcze do niedawna pełnił funkcje oświatowe, obecnie jest własnością prywatną. W pałacu znajduje się hotel i restauracja.
Pałac
Pierwotnie dwór obronny ufundowany przez Andrzeja von Heugla na przełomie XVI i XVII w. Rozbudowany i przebudowany dla księcia oleśnickiego Juliusza Zygmunta w latach 1675-1676. Kolejna przebudowa miała miejsce w 1853r. Pałac remontowano w 1969 i 1998r. Obecnie prowadzone są kolejne prace restauratorskie. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta zbliżonego do kwadratu, częściowo podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem wielospadowym o niewielkim nachyleniu. W narożnikach budynku wieże, od północy wieloboczne, a od południa kwadratowe. Fasada (elewacja północna) siedmioosiowa z głównym wejściem ozdobionym kamiennym manierystycznym portalem pochodzącym z około 1600 roku. Elewacja ogrodowa dziewięcioosiowa. Elewacje uproszczone, pozbawione większości architektonicznych detali, zachowały renesansowe kamienne obramowania otworów okiennych. Układ wnętrz trzytraktowy, z asymetrycznie umieszczoną sienią, w przedłużeniu której klatka schodowa. We wnętrzach część pomieszczeń parteru nakryta sklepieniami kolebkowymi z lunetami, w większości sal płaskie stropy. Pałac otacza niewielki park krajobrazowy. Obok niego klasycystyczna oficyna pochodząca z 1821 roku.
Zabytki w Dobroszycach
Do rejestru zabytków w Dobroszycach wpisano historyczny układ przestrzenny miejscowości (16.09.2004r., nr rej.: 354/A/04); zespół kościoła Braci Szkolnych i sierocińca przy ul. Czereśniowej (31.01.1990r., nr rej.: 629/W): kościół, obecnie parafialny p.w. św. Jadwigi, budynek główny sierocińca, dom mieszkalno-gospodarczy, budynek gospodarczy, warsztat – obecnie plebania, ogrodzenie z bramkami; zespół pałacowy: pałac (2.12.1964r., nr rej.: 1176), ogrody (31.01.1984r., 533/W).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Dobroszyc zapewniają autobusy PKS (m.in. z Oleśnicy) oraz pociągi (np. z Wrocławia). Z Górnego Śląska najlepiej wybrać wariant dojazdu z przesiadką we Wrocławiu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Bielany Wrocławskie, a następnie trasą E67 (S8). W Oleśnicy należy zjechać z tej drogi w DK340 prowadzącą prosto do Dobroszyc. Pałac znajduje się na lewo od tej ostatniej trasy. Odległość: w jedną stronę około 205 km. Samochód trzeba zostawić na poboczu drogi w pobliżu dawnej oficyny.
Damian Dąbrowski,
Listopad 2011 r.
