Powiat milicki, gmina Cieszków
(nazwa niemiecka: Guhre, w latach 1936-1945 Konradshöh, Kreis Militsch)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1358 roku. Od 1360 roku Góry należały do książąt oleśnickich. W XVII wieku właścicielami wioski byli członkowie rodziny von Maltzan. W 1659 roku Wilhelm von Maltzan odsprzedał majątek rodzinie Freitag. W 1787 roku w Górach znajdował się folwark, pański dom, budynek szkolny, 24 gospodarstwa zagrodników i dwa gospodarstwa chałupników. W sumie 32 zabudowania zamieszkiwało 209 osób. Właścicielem dóbr rycerskich był von Pogrell. W 1830 roku majątek należał do Gärtnera. W miejscowości wzmiankowano 39 domów, dwór, folwark, ewangelicką szkołę i wiatrak. Wioska liczyła 245 mieszkańców, w tym 11 katolików. Ewangelicy należeli do kościoła w Gądkowicach (Gontkowitz), katolicy do kościoła w Trzebicku. W 1845 roku posiadłość w Górach znajdowała się już w rękach starszego ziemskiego Rudolfa von Salisch z Jeszyc koło Trzebnicy (auf Jeschütz, Kreis Trebnitz). Góry liczyły w tym czasie 329 mieszkańców, w tym 29 katolików. Przynależność parafialna nie uległa zmianie. Według opisu miejscowości były w niej 42 domy, dwór, folwark, szkoła ewangelicka, wiatrak i cegielnia. Przed 1856 rokiem majątek przejął porucznik Lehmann, wspomniany także w księdze adresowej z 1858 roku. W 1861 roku posiadłość należała do Lindanera. Pięć lat później jej właścicielem był Max Matzdorf, wzmiankowany w Górach do 1872 roku. Przed 1876 rokiem dobra przeszły w ręce Juliusa Jüttner. W 1886 roku należący do niego majątek liczył 376ha, w tym 268ha pól uprawnych, 32ha łąk, 9ha pastwisk, 52ha lasów, 15ha dróg i podwórzy gospodarczych. W gospodarstwie działała cegielnia i gorzelnia. Na folwarku hodowano 21 koni, 68 sztuk bydła rogatego, w tym 30 krów, 500 owiec i 23 świnie. Kolejnym właścicielem posiadłości został wzmiankowany w 1905 roku Wilhelm Gebel z Trzebicka. Następnie dobra przeszły w ręce Josefa Janickiego, wzmiankowanego w księgach adresowych do 1937r. W 1937 roku powierzchnia dóbr wynosiła 360,5ha, w tym 237,5ha pól uprawnych, 30ha łąk, 36ha lasów, 1,5ha stawów, 10ha pastwisk, 2ha parku, 1,5ha ogrodu, 12ha grobli, dróg i podwórzy gospodarczych. W gospodarstwie zatrudniano jednego inspektora. Prowadzono hodowlę koni oldenburskich, czarnobiałego bydła nizinnego, hodowlę i tucz świń. Uprawiano m.in. ziemniaki i lucernę. Po drugiej wojnie światowej majątek przejęło państwo polskie. Losy dworu po 1945 roku nie są znane. Obecnie budynek pełni funkcje mieszkalne i można go zobaczyć tylko z zewnątrz. Na wschód od dworu zachowały się fragmenty danego parku. Fasada rezydencji skierowana była na dziedziniec gospodarczy folwarku. Wokół niego wznosi się część pierwotnych zabudowań. Warto m.in. zwrócić uwagę na pochodzący z 1831 roku spichlerz.
Dwór
Początki rezydencji sięgają przynajmniej drugiej połowy XVIII wieku. Siedzibę pańską w Górach wzmiankowano w 1787, 1830 i 1845 roku. Obecnie istniejący budynek był zapewne wielokrotnie przebudowywany. Dwór murowany z cegły, założony na planie prostokąta, z dobudówką od południa, podpiwniczony, częściowo parterowy, częściowo dwukondygnacyjny, z poddaszem, nakryty dachami dwuspadowymi. Fasada (elewacja zachodnia) jedenastoosiowa, z centralną parterową częścią mieszczącą główne wejście poprzedzone gankiem. W elewacji północnej niewielka kwadratowa wieżyczka wtopiona w bryłę budynku, mieszcząca dodatkową klatkę schodową. Elewacje potynkowane, pozbawione ozdobnych detali architektonicznych.
Zabytki w Górach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Górach. W ewidencji zabytków znajduje się m.in. zespół dworsko-folwarczny: dwór, spichlerz, dwie obory, kuźnia oraz park dworski.
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Gór nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ i dalej DK5 w stronę Poznania. Z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo do Trzebnicy i kontynuować podróż DK15 w kierunku Krotoszyna. W Cieszkowie z DK15 trzeba skręcić w prawo w ul. Wierzbową i następnie jeszcze raz w prawo w ul. Grunwaldzką. Dalej lokalna droga prosto prowadzi do Gór. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 250km, z Wrocławia około 75km. Zespół dworsko-folwarczny znajduje się w północnej części Gór, na lewo od głównej drogi. Samochód można zaparkować w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań gospodarczych.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2014 r.
