Powiat strzeliński, gmina Przeworno
(nazwa niemiecka: Polnisch Jägel, następnie od 1922r. Altjägel, Kreis Strehlen)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1305r.
Pierwsze wzmianki o właścicielach majątku w Jagielnicy pochodzą dopiero z XVII wieku. Od 1616r. wioska należała do rodziny von Sitsch. Następnie do 1718r. właścicielami dóbr była linia rodu von Pogrell z pobliskiego Jagielna (Deutsch Jägel). W 1783r. Jagielnicę posiadał generał von Thaden. Kolejnymi właścicielami majątku w miejscowości byli: kapitan von Lemke (1830r.), major van der Lanken (1845r.), rodzina Radler (od 1852r.). W 1886r. dobra o powierzchni 228ha należały do Augusta Radlera. Pozostał on ich właścicielem co najmniej do 1894r., następnie przed 1902r. posiadłość odziedziczył Hermann Radler. Do Hermanna Radlera dobra liczące 223ha należały również w 1905r. W 1912r. właścicielem majątku był dr praw Oscar Philippi z Samborowic (Polnisch Tschammendorf). W 1913r. posiadłość nabyła rodzina Schönbeck. W jej rekach majątek prawdopodobnie pozostał do końca drugiej wojny światowej. Księgi adresowe jako jego właściciela w latach 1921-1937 wymieniają Wilhelma Schönbeck.
Pałac
Według Józefa Pilcha, autora Leksykonu zabytków architektury, neobarokowy pałac w Jagielnicy został zbudowany w drugim ćwierćwieczu XIX wieku. W tym czasie właściciele majątku często się zmieniali. Być może rezydencję zbudowała dopiero rodzina Radler, zarządzająca dobrami od 1852r. Pałac miał zostać rozbudowany pomiędzy 1905 a 1920rokiem. Rozbudowy nie wiązałbym jednak z dr Philippim mieszkającym w Samborowicach, lecz z rodziną Schönbeck. Dlatego uważam, że miała ona miejsce po 1913r. Budynek murowany, potynkowany, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, wzniesiony na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjny, z parterową przybudówka od zachodu, nakryty dachem czterospadowym i mansardowym z lukarnami. Fasada (elewacja północna) jedenastoosiowa. Korpus od strony frontu dziewięcioosiowy, z centralnym trzyosiowym pozornym ryzalitem, zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem. Na osi ryzalitu znajduje się główne wejście, poprzedzone gankiem kolumnowym podtrzymującym balkon. W elewacji tylnej (południowej) trzyosiowy ryzalit na owalnym planie zamknięty tarasem z belwederem. Elewacje dzielone lizenami (część z nich boniowana) oraz pilastrami jońskimi i toskańskimi. Okna w prostokątnych opaskach z tynku, pomiędzy pierwszą a drugą kondygnacją płyciny o ściętych narożach. Układ wnętrz dwutraktowy, z sienią na osi i klatka schodową w południowym ryzalicie. Część piwnic nakryta sklepieniami kolebkowymi na gurtach i kolebkowymi z lunetami. W pozostałych pomieszczeniach płaskie stropy, niektóre z dekoracją fasetową.
Od północy do pałacu przylega niewielki park krajobrazowy o liściastym drzewostanie. Na południe od rezydencji dziedziniec gospodarcze, z częściowo zachowanymi budynkami dawnego folwarku: oficyną, stodołami, oborą, wozownią i spichlerzem.
Zabytki w Jagielnicy
Do rejestru zabytków w Jagielnicy wpisano zespół pałacowy: pałac (21.09.1983r., nr rej.: 263/946/WŁ) i park (29.03.1984r., nr rej.: 264/1000/WŁ).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Jagielnicy jest praktycznie nierealny, w miejscowości zatrzymują się tylko pojedyncze autobusy PKS z Samborowic i Strzelina. Do samego Strzelina z Górnego Śląska najłatwiej dotrzeć pociągiem z przesiadką we Wrocławiu. Podróżującym samochodem proponuję jechać autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Przylesie, następnie DK401 do Grodkowa i dalej DK385 w stronę Ziębic. Ta ostatnia trasa prowadzi przez Jagielnicę, pałac z parkiem znajdują się na prawo od niej. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 145 km. Samochód można zaparkować przed pałacem.
Damian Dąbrowski,
Październik 2011 r.