Powiat namysłowski, gmina Namysłów
(nazwa niemiecka: Nassadel, Kreis Namslau)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi już z 1251 r. Jastrzębie w XIV w. według części historyków należało do rodu von Poschwitz, związanym z księciem Bolesławem legnickim. Część badaczy twierdzi, że w tym czasie było siedzibą linii Nassagneff rodziny Salisch. Być może miejscowość była podzielona na kilka działów. Przedstawiciele rodu Salisch, posiadali majątek w Jastrzębiu również w XVI w., niektórzy w tym czasie używali nawet zastępczego nazwiska Jastrembski. Na przełomie XVII i XVIII w. Jastrzębie obok Grzeszyna i Nowego Dworu należy do posiadłości rodu Gleissenberg wywodzącego się z mieszczaństwa wrocławskiego. Kolejni właściciele miejscowości to rodzina Boehm.
W 1746 r. inkolat śląski otrzymała Ewa Maria von Boehm, właścicielka Ziemiełowic i Jastrzębia koło Namysłowa. W 1788 r. Wilhelmina von Boehm z Jastrzębia, być może córka Ewy Marii, wyszła za mąż za Wilhelma Zygmunta von Blankenstein z Pągowa. Kolejny właściciel majątku Johan Gotlieb Bütner już w 1792 r. odsprzedał posiadłość wraz z folwarkiem Ernestowi Wilhelmowi Chrystianowi von Heydebrand und der Lasa. W rękach jego potomków majątek pozostał do końca drugiej wojny światowej. W czasie działań wojennych w 1945 r. został spalony dwór. Budynek rezydencjonalny rozebrano, a na bazie dawnego folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Obecnie budynki gospodarcze są użytkowane przez Agencję Nieruchomości Rolnych Odział w Opolu. Budynki folwarczne można zobaczyć z zewnątrz. Położony w ich pobliżu park jest ogólno dostępny.
Nieistniejący już dwór w Jastrzębiu, został najprawdopodobniej zbudowany w XVIII w. Rezydencję przebudowano w 1833 r., a w 1844 r. wybudowano przy niej wolno stojącą willę, przeznaczoną dla syna właściciela Ferdynanda von Heydebranda. W 1881 r. zbudowano oranżerię, w formie łącznika między dworem a willą. W przeciwieństwie do dworu willa i łącznik przetrwały w 1945 r. wojenne zniszczenia i obecnie są w dalszym ciągu użytkowane. Willa to późno klasycystyczny budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, dwukondygnacjowy, nakryty dachem czterospadowym. Fasada siedmioosiowa, przekształcona, zachowała część ozdobnych detali i podziały ramowe, za pomocą gzymsów i uproszczonych pilastrów. Układ wnętrz dwutraktowy, z sienią na osi. Dawna oranżeria to budynek parterowy, nakryty dachem dwuspadowym.
Wokół dziedzińca gospodarczego zachowały się także pochodzące z XIX w. klasycystyczne zabudowania: rządcówka, oficyna i tzw. Dawna Poczta. Spośród budynków folwarcznych godna uwagi jest gorzelnia, ze szczytem o bogatej dekoracji architektonicznej. Pozostałe budynki, obora i stodoła, nie posiadają cech stylowych. W pewnej odległości od folwarku znajduje się budynek zwany kuźnią. Wzniesiony w 1810 r., w stylu klasycystycznym, z fasadą ozdobioną portykiem kolumnowym podtrzymującym trójkątny przyczółek. Do zespołu folwarcznego od wschodu przylega pochodzący z XVIII w. park krajobrazowy, z polaną otoczoną cennymi okazami starodrzewu oraz stawem.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Jastrzębia można dojechać komunikacją publiczną, będzie to jednak długa podróż. Najpierw należy dojechać do Namysłowa, najlepiej pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór, z przesiadką w Kluczborku. Następnie z Namysłowa do Jastrzębia dosyć często kursują autobusy PKS. Podróżującym samochodem polecam dojazd z Gliwic autostradą A4, w kierunku Wrocławia do węzła w Dąbrówce Górnej, następnie DK 45 do Opola i dalej DK 454 w stronę Namysłowa. Jastrzębie leży przy tej ostatniej trasie, w centrum miejscowości trzeba skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do dawnego folwarku. Odległość: w jedną stronę niecałe 130 km. Na miejscu samochód trzeba zostawić na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski
Maj 2010 r.
