Powiat wołowski, gmina Wińsko
(nazwa niemiecka Kaschewen, w latach 1936-1945 Brunnwiese, Kreis Wohlau)
Zabytki w Kozowie
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Kozowie. W ewidencji zabytków znajdują się: cmentarz leśny (na pd.-zach. od wsi); zespół dworski: dwór (nr 42), dom mieszkalny (nr 39), park dworski (relikt).
Majątek w Kozowie posiadały m.in. rodziny von Winterfeld, von Mannstein, von Tschammer, Wittich, von Littmann, Pressentin, von Rakowski. Po zakończeniu drugiej wojny światowej jej majątek przejęło państwo polskie. W dworze urządzono szkołę, która funkcjonowała przez kolejne kilkadziesiąt lat. Następnie dawną rezydencję zmieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny. W latach 1997-1998 przeprowadzono remont i przebudowę. Obecnie zabytek nadal pełni funkcje mieszkalne. Niestety pozbawiony jest cech stylowych i charakterystycznej wieży widocznej na poniższej widokówce. Budynek można zobaczyć z zewnątrz.
Dwór w Kozowie na przedwojennej widokówce
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/828488,foto.html (dostęp: 4.03.2016r.)
Dwór w Kozowie wzmiankowano w 1830 roku, jednak prawdopodobnie rezydencja została wzniesiona już w XVIII wieku. Budynek murowany, potynkowany, podpiwniczony, założony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty czterospadowym dachem łamanym. Fasada (elewacja wschodnia) siedmioosiowa z centralnym głównym wejściem, umieszczonym w przyziemiu reliktu wieży, rozebranej po 1945 roku. Elewacja ogrodowa ośmioosiowa. W elewacji bocznej północnej umieszczono dodatkowe wejście. Elewacje uproszczone w wyniku kolejnych remontów przeprowadzanych po zakończeniu drugiej wojny światowej. Zachowały wydatny gzyms wieńczący i fragmenty gzymsu między kondygnacjami (od południa). Na wschód od dworu rozciąga się dawny dziedziniec gospodarczy, częściowo otoczony przez zabudowania pofolwarczne. Od zachodu do rezydencji przylega park.
Kozowo znajduje się nieco ponad 20 kilometrów na północny-zachód od Wołowa. Z miasta najlepiej wyjechać DK338 prowadzącą do Wińska. Następnie w Wińsku trzeba skręcić w lewo w ulicę Piłsudskiego. Po opuszczeniu miejscowości podróż należy kontynuować lokalną drogą przebiegającą przez Węgrzce. Dwór z parkiem i folwarkiem znajdują się w centrum Kozowa, na północ od drogi Węgrzce – Gryżyce. Samochód można zaparkować na dawnym dziedzińcu gospodarczym, w bezpośrednim sąsiedztwie dworu.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2016r.
