Powiat kłodzki, gmina Nowa Ruda
(nazwa niemiecka: Krainsdorf, Kreis Neurode, od 1932r. Kreis Glatz)
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1353r. Majątek w Krajanowie należał między innymi do rodzin von Maltwitz, von Güsner, von Donyn, von Stillfried-Rattonitz, von Tschischwitz, von Wiese, von Eckwricht, von Götzen z Bożkowa, von Magnis z Bożkowa.
Dwór
Historia niewielkiego dworu w Krajanowie jest pełna tajemnic. Tak naprawdę dokładnie nie wiemy nawet kiedy budynek powstał i kiedy został zniszczony. Według rejestru zabytków park w wiosce założono po 1830r. Park związany był zapewne z dworem, niestety określenie po 1830r. jest bardzo ogólne. Datację można ustalić nieco precyzyjniej. Jeszcze w 1845r. majątek w miejscowości należał do Antona von Magnisa z Bożkowa. W tym czasie w Krajanowie znajdował się folwark nie było jednak rezydencji. Dwór został prawdopodobnie zbudowany na początku lat pięćdziesiątych XIX w. przez Hoffmanna, który od Magnisów odkupił majątek w Krajanowie. Hoffmann nie związał się na długo z miejscowością i szybko odsprzedał dobra Panu Maetschke znanemu z dokumentów z 1858 i 1861r. Następnie w 1866r. posiadłość w Krajanowie należała do barona Karla von Wedell. Przed 1872r. kolejnym właścicielem majątku został prof. dr Heinrich Schulze. W Krajanowie przebywał on raczej rzadko, ponieważ oddawał posiadłość w dzierżawę. W 1886r. należący do prof. dr Heinrich Schulze majątek liczył 109ha, w tym 99ha pól uprawnych, 5ha łąk, 4ha gospodarstwa. Przed 1894r. dobra odziedziczył prof. dr Gerhard von Schulze-Gaevernitz z Freiburga. On również rzadko pojawiał się w Krajanowie. W miejscowym dworze przeważnie mieszkali dzierżawcy bądź zarządcy majątku. Nowy właściciel początkowo inwestował w gospodarstwo powiększając powierzchnię dóbr do 125ha. W latach dwudziestych XX wieku nastąpiła częściowa parcelacja majątku. Po niej w 1926r. liczył on 82,5ha, w tym 43,5ha pól, 7,5ha łąk, 30ha lasów, 1,5ha parku i gospodarstwa. W następnej dekadzie obszar posiadłości zmniejszył się do 80ha. Prof. dr Gerhard von Schulze-Gaevernitz pozostał właścicielem dóbr co najmniej do 1937r. Po drugiej wojnie światowej w znacjonalizowanym dworze urządzono szkołę podstawową. Budynek został doprowadzono do ruiny i rozebrany zapewne w czasach Polski Ludowej. Datę jego zniszczenia trudno podać nawet w przybliżeniu. Obecnie w Krajanowie jedynym śladem po dawnej rezydencji pozostaje zaniedbany park krajobrazowy, częściowo otoczony ceglanym murem.
Historyczne fotografie pozwalają na opisanie nieistniejącego budynku. Skromny dwór w Krajanowie był murowany, potynkowany, założony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, z poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym, o niewielkim nachyleniu połaci. Posiadał dziewięcioosiową fasadę, z centralnym głównym wejściem poprzedzonym wysokimi schodami. Trzyosiowy, dwukondygnacyjny, pozorny ryzalit środkowy, zamknięty był trójkątnym naczółkiem. Elewacje dworu zdobiły gzymsy (przepaskowy między kondygnacjami i kostkowy wieńczący), opaski wokół otworów okiennych, sterczyny w narożnikach budynku.
Zabytki w Krajanowie
Do rejestru zabytków w Krajanowie wpisano kościół filialny p.w. św. Jerzego (16.03.1966r., nr rej.: 1557) i park (14.09.1981r., nr rej.: 789/WŁ).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Krajanowa zapewniają bardzo rzadko kursujące autobusy PKS z Nowej Rudy. Ze względu na problemy ze znalezieniem przesiadki nie polecam tego sposobu dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK46 przez Nysę do Kłodzka. Z Kłodzka najlepiej wyjechać DK381 w stronę Nowej Rudy. W Gorzuchowie należy skręcić w lewo w DK386 prowadzącą do Ścinawki Średniej. Następnie podróż trzeba kontynuować DK387 i DK385. W miejscowości Włodowice z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Krajanowa przez Grządkę i Sokolicę. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 210km. Park podworski znajduje się w centrum miejscowości, na lewo od głównej drogi. Samochód trzeba zostawić na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2012 r.
