Powiat strzeliński, gmina Kondratowice
(nazwa niemiecka: Kummelwitz, Kreis Münsterberg, od 1932r. Kreis Strehlen)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1437r.
Rys historyczny i stan obecny:
W XVII w. Komorowice należały do rodziny von Waldau. W pierwszej połowie osiemnastego stulecia przeszły na własność rodu von Burgsdorff. W miejscowości wzmiankowani byli przedstawiciele kolejnych pokoleń tej rodziny: Hans Christoph (ur.1652r., zm.1727r.), Christoph Heinrich (ur.1693r., zm.1776r.) i Ernst Sigismund (około 1780r.). W XIX w. majątek w Komorowicach posiadał ród von Korckwitz. W 1822r. Wilhelm Carl Lebrecht von Korckwitz przebudował miejscowy dwór. W 1886r. dobra liczące 234ha – w tym 168ha pól uprawnych, 63ha lasów i 3ha dróg i podwórzy gospodarczych – były własnością Pani Heleny von Korckwitz i Pani baronowej von Maltzan z domu von Korckwitz. Przed 1894r. majątek przeszedł w ręce Ernsta von Scheliha, wzmiankowanego w Komorowicach również w 1902 roku. Między 1902 a 1905 rokiem właścicielem dóbr został niejaki Kutsche. W 1909 roku należąca do Kutschego posiadłość liczyła 250ha. W 1912r. majątek w Komorowicach należał do Wernera von Stegmann und Stein auf Stachau. Powierzchnia posiadłości wynosiła 250ha, z czego 189ha przypadało na pola uprawne. Poza tym łąki liczyły 9ha, lasy 50ha, a park, ogród i gospodarstwo 2ha. W 1917r. Werner von Stegmann und Stein auf Stachau w dalszym ciągu był właścicielem majątku, którym zarządzał Oskar von Stegmann und Stein. Z dokumentów z 1921 i 1930r. wynika, że w tym czasie dobra w Komorowicach należały już do Oskara von Stegmann und Stein. W 1933r. posiadłość nabył Erich von Wüllerstorff und Urbair. Pozostał on właścicielem majątku co najmniej do 1937r. W 1937r. dobra rycerskie w Komorowicach liczyły 245,9ha, w tym: 175,25ha pól uprawnych, 8ha łąk, 1,5ha pastwisk, 1ha stawów, 50ha lasów, 2ha park i ogród, 8,5ha drogi i podwórza gospodarcze. Po zakończeniu drugiej wojny światowej posiadłość została znacjonalizowana, a dwór zamieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny. Obecnie w dalszym ciągu rezydencja pełni funkcje mieszkalne i można ją zobaczyć tylko z zewnątrz.
Dwór
Renesansowy dwór wzniesiony przez rodzinę von Waldau w 1630r. Przebudowany w stylu barokowym w 1730r. i w stylu klasycystycznym w 1822r. Powiększony na początku XX w. o dobudówkę, mieszczącą między innymi klatkę schodową. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, wzniesiony na planie litery „T”, podpiwniczony, dwukondygnacyjny z mezzaninem, nakryty dachami czterospadowymi z dachówki. Fasada siedmioosiowa, z głównym wejściem umieszczonym asymetrycznie w zachodniej części budynku. Ponad wejściem klasycystyczna tablica z 1822r. z inskrypcją i kartuszem herbowym von Korckwitz. W pozostałych elewacjach budynku kolejne dwie tablice: renesansowa z 1630r. z kartusza herbowymi von Waldau i von Mettich oraz barokowa z 1730r. z kartuszami rodów von Burgsdorff i von Paczensky und Tenczin. Elewacje o skromnej dekoracji, zachowały podziały ramowe wykonane za pomocą lizen i gzymsów międzykondygnacyjnych oraz proste obramowania otworów okiennych. Układ wnętrz dwutraktowy. Piwnice nakryte sklepieniami kolebkowymi, w części pomieszczeń parteru przetrwały sklepienia kolebkowe z lunetami. W pozostałych lokalach płaskie stropy. Wokół dworu niewielkie zadrzewienie, będące mizerną pozostałością dawnego ogrodu i parku, których początki sięgały XVII w. W pobliżu zachowane pochodzące z końca XIX w. pofolwarczne budynki gospodarcze.
Zabytki w Komorowicach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Komorowicach. Dwór pochodzący z XVII w. z pewnością zasłużył na ochronę konserwatorską. Działania służb konserwatorskich jak to często bywa są niezrozumiałe. Pozostaje mieć nadzieje, że to niedopatrzenie zostanie naprawione, póki budynek przedstawia jeszcze jakąś wartość historyczną i architektoniczną.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Komorowic zapewniają nieliczne autobusy PKS kursujące między innymi z Strzelina, Zarzycy i Ząbkowic Śląskich. Ze względu na trudności z przesiadką nie polecam tej formy dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina. Z miasta najlepiej wyjechać DK395 w stronę Ząbkowic Śląskich. W miejscowości Wąwolnica z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w lokalna drogę prowadzącą do Komorowic przez Dankowice. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 165km. Samochód można zaparkować tuż obok dworu.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2012 r.
