Powiat strzeliński, gmina Wiązów
(nazwa niemiecka: Louisdorf, Kreis Strehlen)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1450r.
Majątek w Łojowicach należał między innymi do: Wenzela von Prittwitz (około połowy XVIII w.), Fryderyki Henrietty von Prittwitz (1783r.), Rudolpha Constantina von Rosenberg-Lipinsky (od 1821r.). Dobra w Łojowicach pozostały w rękach rodziny von Rosenberg-Lipinsky co najmniej do 1845r., następnie nabyli je członkowie rodu von der Recke-Volmerstein. W 1857r. właścicielem posiadłości był hrabia Werner von der Recke-Volmerstein. W 1886r. majątek należał do hrabiego Hilmar von der Recke-Volmerstein. Dobra w tym czasie liczyły 419ha, w tym 321ha pól uprawnych, 46ha łąk, 36ha lasów, 1ha stawów. Pozostałe 15ha zajmowały: park, drogi i podwórza gospodarcze. Przed 1894r. posiadłość w Łojowicach zakupił Johann Gottlieb Walter (ur.1821r., zm.1896r.). W 1902 i 1905r. majątek należał do jego spadkobierców. Po podziale masy spadkowej dobra w Łojowicach otrzymała Elisabeth Walter, córka Johann Gottlieb Waltera. W 1914r. Elisabeth Walter wyszła za mąż za barona Herberta von Carnap. Właścicielka majątku Łojowice zmarła w 1920r. Dziedzicem dóbr został jej syn, baron Leopold von Carnap, wzmiankowany w 1930 i 1937r. Pieczę nad gospodarstwem sprawował w tym czasie baron Herberta von Carnap. W 1937r. powierzchnia majątku wynosiła 443,6ha. Z tego 341ha przypadało na pola uprawne, 36ha liczyły łąki, 46ha lasy, 1ha stawy, 2,2ha park, 3ha ogrody, a 14,4ha drogi i dziedzińce gospodarcze. Po zakończeniu drugiej wojny światowej pałac i folwark w Łojowicach zostały znacjonalizowane i przekazane w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. W czasach Polski Ludowej rezydencja pełniła funkcje biurowe i mieszkalne. Po upadku PGR-u w latach dziewięćdziesiątych dwudziestego stulecia pozostawała w gestii agend rządowych: najpierw Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, następnie Agencji Nieruchomości Rolnych. Majątek przynajmniej do 2008r. był dzierżawiony przez Rolnicze Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe. Obecnie pałac jest własnością prywatną, teren wokół zabytku otacza ogrodzenie. Budynek można zobaczyć z zewnątrz, z pewnej odległości.
Pałac
Rezydencja istniała w 1824r., datę jej powstania trudno określić nawet w przybliżeniu. W latach czterdziestych XIX w., być może staraniem rodu von der Recke-Volmerstein, pałac rozbudowano o skrzydło północne. Na przełomie XIX i XX w. siedzibę przekształciła w stylu neorenesansu francuskiego rodzina Walter. Budynek murowany z cegły, potynkowany, założony na planie zbliżonym do litery „L”, podpiwniczony, korpus dwukondygnacyjny nakryty dachem mansardowym z lukarnami, skrzydło parterowe z użytkowym poddaszem, przykryte niskim dwuspadowym dachem. Fasada (elewacja południowa) pięcioosiowa, z centralnym głównym wejściem poprzedzonym portykiem filarowym podtrzymującym balkon. Wejście podkreśla kwadratowa wieża wtopiona w bryłę budynku. Do bocznej elewacji (zachodniej) dostawiona parterowa dobudówka, a do narożnika między korpusem i skrzydłem piętrowy aneks. Elewacje zachowały liczne ozdobne detale: boniowane lizeny, pilastry, gzymsy, obramowania otworów okiennych, trójkątne naczółki nad częścią okien. Układ wnętrz dwutraktowy, z sienią na osi korpusu. Pomieszczenia nakryte płaskimi stropami z sufitami. Do niedawna przetrwała znaczna część wyposażenia wnętrz: posadzki, boazerie, dekoracje stiukowe, piece, stolarka okienna i drzwiowa. Ze względu na brak dostępu do budynku trudno stwierdzić jaki jest stan obecny. Do pałacu przylega park krajobrazowy, o przewadze liściastego drzewostanu. W parku znajdują się resztki grobowca Elisabeth von Carnap z domu Walter (zm.1920r.). Na północ od pałacu wznosi się oranżeria, wykorzystywana później jako garaż. Od wschodu zespół płacowo-parkowy graniczy z dawnym folwarkiem, którego początki sięgają przynajmniej XVIII w. Obecnie podwórzec gospodarczy otaczają budynki wzniesione w XIX i XX w.: gorzelnia, stajnia, spichlerz, oficyny.
Zabytki w Łojowicach
Do rejestru zabytków w Łojowicach wpisano zespół pałacowy: pałac (29.12.1987r., nr rej.: 608/W), park z przełomu XIX i XX w. (27.12.1984r., nr rej.: 579/W).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Łojowic zapewniają nieliczne autobusy PKS kursujące między innymi z Grodkowa i Strzelina (dwa kursy dziennie). Ze względu na trudności ze znalezieniem przesiadki nie polecam tego typu dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Przylesie, następnie DK403 i DK39 w stronę Strzelina. Za miejscowością Głęboka z DK39 należy skręcić w lewo w DK378 prowadzącą do Grodkowa. Ostatnia z wymienionych tras przebiega przez Łojowice. Zespół pałacowo-parkowy znajduje się w centrum miejscowości na lewo od głównej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę nieco około 150km. Samochód można zaparkować przy ogrodzeniu otaczającym pałac.
Damian Dąbrowski,
Luty 2012 r.
