Powiat milicki, gmina Milicz, przysiółek wsi Miłochowice
(nazwa niemiecka: Frankenthal Melochwitz, w latach 1936-1945 Mühlhagen, Kreis Militsch)
Rys historyczny i stan obecny:
Pogórzyno obecnie przysiółek Miłochowic zawsze było bardzo małą osadą. W 1787 roku w miejscowości wzmiankowano pański folwark, 3 gospodarstwa zagrodników i młyn wodny. W sumie 5 domostw zamieszkiwały 24 osoby. Właścicielem dóbr rycerskich był von Wolf. W 1830 roku majątek należał do pana Simmela. W Pogórzynie znajdowało się 10 domów, folwark, młyn wodny. Spośród 99 mieszkańców wioski, 23 było wyznania katolickiego. Zarówno ewangelicy jak i katolicy przynależeli do kościołów w Miliczu. W 1845 roku dominium w Pogórzynie było już rozparcelowane. W tym czasie w miejscowości wzmiankowano 10 domów i młyn wodny. Wioskę zamieszkiwało 97 osób, w tym 22 wyznania katolickiego. Przynależność parafialna nie uległa zmianie. Dla porównania Miłochowice w 1830 roku składały się z 33 domów, zamieszkałych przez 219 osób. W 1845 roku wymieniano w nich już 37 domów i 297 mieszkańców. Folwark i pałac w Miłochowicach należały do rodziny von Usedom. W kolejnych księgach adresowych brak wzmianek o jakimś większym majątku w Pogórzynie. Jedynie w 1930 roku wspomniane są dobra porucznika Klockmanna liczące 61ha. Trudno powiedzieć, czy obejmowały one dwór i opisywany wcześniej folwark. W 1937 roku majątek ten był już rozparcelowany.
Park
Na temat dziejów rezydencji z Pogórzynie brak jakichkolwiek informacji. Nie znamy ani daty jej budowy, ani dalszych losów. Brak przekazów ikonograficznych uniemożliwia opisanie wyglądu budynku. Do dziś w miejscowości przetrwał niewielki park o przeważnie liściastym drzewostanie. Wyróżniają się w nim platan klonolistny i okazy dębów. Na południowo-zachodnim krańcu parku znajduje się niewielki budynek oznaczono obecnie jako nr 1, być może związany z losami majątku w Pogórzynie. Na wschód od parku położone są zabudowania nr 2, prawdopodobnie pofolwarczne. Wśród nich jeden z budynków nawiązuje do architektury rezydencjonalnej. Może to być jednak współczesna realizacja.
Zabytki w Miłochowicach Pogórzynie
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Miłochowicach Pogórzynie. W ewidencji zabytków znajduje się m.in. zespół folwarczny: dom mieszkalny (nr 31), budynek gospodarczy (nr 31) i park podworski. W rzeczywistości obiekty te położone są w samych Miłochowicach. Natomiast w Pogórzynie można znaleźć zabudowania nr 1, 2 i 4 również wspomniane w ewidencji zabytków.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Miłochowic zapewniają nieliczne autobusy PKS Wołów kursujące na linii Trzebnica – Milicz przez Skoroszów. Najlepiej wybrać dojazd z przesiadką w Trzebnicy. Do miasta można bardzo łatwo dotrzeć z Wrocławia. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ i dalej DK5 w stronę Poznania. Z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo do Trzebnicy i kontynuować podróż DK15 w kierunku Krotoszyna. Trasa ta przebiega przez środek Miłochowic. Przysiółek Pogórzyno znajduje się na wschód od niej. Przy budynku nr 21 w Miłochowicach należy skręcić w prawo w lokalną drogę. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 230km, z Wrocławia około 55km. Park podworski znajduje się w północno-wschodniej części Pogórzyna, na lewo od głównej drogi. Samochód trzeba zostawić na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2014 r.
