Powiat średzki, gmina Kostomłoty
(nazwa niemiecka Metschkau, Kreis Striegau, od 1932r. Kreis Neumarkt)
Zabytki w Mieczkowie
Do rejestru zabytków w Mieczkowie zostały wpisane: kościół p.w. św. Andrzeja Boboli (nr rej.: A/1164/1660 z 07.05.1966r.) oraz dawny kościół ewangelicki, obecnie magazyn pod nr 37 (nr rej.: A/3962/658/W z 15.11.1991r.).
Znaczna liczba budynków została uwzględniona w ewidencji zabytków dotyczącej Mieczkowa, m.in.: zespół mleczarni, nr 3-4 (budynek administracyjny, obecnie dom mieszkalny nr 3, budynek mieszkalno-gospodarczy nr 4), dawna szkoła ewangelicka (nr 14), willa (nr 20), zespół zagrody nr 27 (dom mieszkalny, dwa budynki gospodarcze, stodoła, brama), zespół zagrody nr 34 (dom mieszkalny, stodoła, budynek inwentarski), zespół zagrody nr 38 (budynek mieszkalno-gospodarczy, dwa budynki gospodarcze i stodoła), zespół zagrody nr 40 (dom mieszkalny, dwa budynki mieszkalno-gospodarcze, mur graniczny), zespół zagrody nr 44-45 (willa nr 44, budynek mieszkalno-gospodarczy nr 45, stajnia i stodoła, ogrodzenie z bramą, suszarnia buraków – obecnie hala fabryczna. W Mieczkowie warto również zwrócić uwagę na kolumnę – pomnik, dedykowany zwycięstwom w wojnach prusko-austriackiej (1866r.) i prusko-francuskiej (1871r.).
Miejscowość wzmiankowano w 1310 roku jako Meckow, w 1315 roku jako Mexscow, a w 1335 roku pod nazwą Meczcow. W 1310 r. część Mieczkowa należała do klasztoru św. Wincentego we Wrocławiu. W dokumencie z 1315 r. jako świadek został wymieniony sołtys Hermann von Mexscow. W 1 połowie XVII w. wieś i tutejsze dominium należało do biskupa wrocławskiego. Następnie w latach 1654-1657 wieś była własnością Heinricha von Mühlheim, a później barona Johanna Christopha von Schweidniz, zmarłego w 1698 r. Po jego śmierci majątek został przyłączony do dóbr w Pielaszkowicach. Z posiadłości w Mieczkowie, Pielaszkowicach z folwarkiem Johnsdorf i Sokolnikach utworzony został fideikomis, którego właścicielami byli przedstawiciele rodu von Nostitz, a następnie von Buddenbrock. W 1785 r. w Mieczkowie znajdowało się 17 gospodarstw kmiecych, 14 zagrodniczych, 3 chałupnicze, wśród ludności odnotowano rzemieślników, m.in. szewca, krawca i tkacza. Miejscowość liczyła wówczas 274 mieszkańców wyznania ewangelickiego. Do dominium należały browar, karczma, piekarnia i rzeźnia. W 1830 we wsi znajdowało się wolne sołectwo, 57 domostw, wiatrak, miejscowość liczyła 374 mieszkańców, w tym 34 wyznania katolickiego. W 1845 r. we wsi odnotowano 62 domy, 425 mieszkańców (w tym 37 wyznania katolickiego), wiatrak, gorzelnię, dwa wyszynki, wśród ludności 16 rzemieślników i 2 kramarzy.
W wiosce odnotowano dziedziczne sołectwo oraz kilkanaście dużych gospodarstw pozostających przez wiele lat w rękach kilku rodzin.
Sołectwo i inne dobra rodziny Dorn
W latach 1891-94 dziedziczne sołectwo (wówczas Gut nr 1) łącznie z areałem liczącym 79 ha gruntu należało do spadkobierców rodziny Dorn. Jednocześnie rodzina ta posiadała w wiosce kolejne majątki: nr 21/22 – Karoline Dorn, z domu Teller (64ha), nr 26 - Wilhelm Dorn (34ha). W 1898 r. jako właściciel sołectwa wzmiankowany był Heinrich Dorn. W tym czasie dobra nr 21/22 należały do spadkobierców Karoline Dorn, a dobra nr 26 już do Hermanna Göllnera (ur.1865r., zm.1939r.), męża Ottilie Göllner z domu Scholz (ur.1852r., zm.1925r.). Widać, że na przełomie XIX i XX wieku znaczenie rodziny Dorn w Mieczkowie spadało. W latach 1902-1905 sołectwo było jeszcze w rękach spadkobierców Heinricha Dorna. Przed 1909 rokiem Wilhelm Schulze wykupił zarówno sołectwo jak i dobra nr 21. Połączył je ze sobą tworząc gospodarstwo o powierzchni 150ha. Specjalizował się w hodowli bydła, uprawie buraków cukrowych, pszenicy i gatunków jęczmienia do produkcji piwa. Wilhelm Schulze pozostał właścicielem sołectwa do 1926 roku. W latach 1927-1937 majątek w dalszym ciągu liczący 150ha należał do porucznika Hugo Schmidta z Radostowa Górnego z powiatu lubańskiego. Majątek nr 26 pozostał własnością Hermanna Göllnera do 1921 roku. Następnie w latach 1926-1937 był w rękach porucznika w stanie spoczynku Georga Kirsteina.
Początek XX wieku – posiadłość rodziny Göllner
Źródło: https://polska-org.pl/6122391,foto.html?idEntity=505931 (dostęp: 6.02.2022r.)
Dobra rodziny Amsel
W latach 1894-1912 właścicielem majątków nr 2 oraz 27/28 był Hermann Amsel. Ich łączna powierzchnia wynosiła 113ha. Następnie w latach 1917-1937 dobra należały do wdowy Mathilde Amsel, z domu Meier. Powierzchnia majątków nie uległa zmianie.
Dobra rodziny Ulber
W 1894 roku posiadłość nr 17 o powierzchni 66ha należała do Wilhelma Ulbera (zm. przed 1898r.). Następnie majątek odziedziczył Cuno Ulber wzmiankowany w latach 1912-1937. Dobra w rękach jego rodziny znajdowały się od 1869 roku.
Dobra rodziny Ahl
W latach 1894-1898 właścicielem posiadłości nr 8 i 12 był Gustav Ahl. Ich powierzchnia wynosiła 63ha, w tym 68ha pól uprawnych i 5ha łąk. W 1900 roku majątek nabył Ewald Nitsche. W kolejnych latach powiększał on znaczenie i powierzchnię włości. W 1930 roku dobra liczyły 88,28ha, w tym 80ha pól uprawnych, 5ha łąk, 0,28ha lasu, 1ha ogrodu, 2ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W tym czasie funkcję generalnego pełnomocnika pełniła żona Ewalda, Pani Gertrud Nitsche, z domu Dorn. Po śmierci męża, przed 1937 rokiem, odziedziczyła ona posiadłość.
Dobra rodziny Bϋttner
W latach 1894-1912 majątek nr 4 należał do Louisa Bϋttnera. Liczył on 56,5ha powierzchni. W 1917 roku posiadłość znajdowała się już w rękach jego spadkobierców. W 1926 roku właścicielką była wdowa Pani Marie Bϋttner. W latach 1930-1937 roku w majątku wzmiankowano Herberta Bϋttnera, zapewne syna Louisa i Marie. Dobra liczyły 61,5ha. W rękach rodziny Bϋttner były od 1680 roku.
W latach 1894-1905 majątek nr 31 był w rękach Hermanna Bϋttnera. Jego powierzchnia wynosiła 48ha. Przed 1912 rokiem włości odziedziczył Richard Bϋttner, był on wzmiankowany w Mieczkowie do 1937 roku. Majątek nr 31 należał do rodziny Bϋttner od 1836 roku.
Willa rodziny Bϋttner około 1919 roku
Źródło: https://polska-org.pl/3744198,foto.html?idEntity=505931 (dostęp: 6.02.2022r.)
Willa secesyjna z elementami art déco, zbudowana około 1920 roku. Założona na planie prostokąta, podpiwniczona, jedno- i dwukondygnacyjna, nakryta dachem łamanym. Bryła budynku urozmaicona przez ryzalit mieszczący klatkę schodową, owalne aneksy oraz westybul z tarasem. Naroża zdobione lizenami, główne wejście zamknięte łukiem spłaszczonym, okna w większości prostokątne, w aneksach triforyjne zamknięte łukiem pełnym. W połaci dachu nad fasadą dwa oeil-de-boeuf. Wewnątrz piece kaflowe z secesyjnymi detalami. Posiadłość otoczona metalowym, secesyjnym ogrodzeniem.
Dobra rodziny Weigel
W 1894 roku liczący 32ha majątek nr 7 należał do Ernsta Weigla. Przed 1898 rokiem odziedziczył go Emil Weigel. Był on wzmiankowany w posiadłości do 1937 roku. Włości te należały do rodziny Weigel od około 200 lat.
W latach 1894-1937 majątek nr 5 należał do Paula Weigla. Powierzchnia posiadłości wynosiła 34ha. Około 1926 roku rodzina Weigel nabyła liczący zaledwie 12,8ha majątek nr 29. Otrzymał go Hugo Weigel, wzmiankowany w Mieczkowie do 1937 roku. W jego rękach znajdowała się także miejscowa karczma.
Gospoda Hugo Weigla – początek XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/5009492,foto.html?idEntity=505931 (dostęp: 6.02.2022r.)
Mieczków położone jest około 20 kilometrów na południe od Środy Śląskiej. Najkrótszy dojazd z miasta powiatowego drogami lokalnymi przez Ciechów, Cesarzowice, Piersno, Kostomłoty i Wichrów. Zabudowania Mieczkowa wznoszą się wzdłuż dwóch równoległych ulic. Najciekawszą rezydencją na terenie wioski jest dawna willa rodziny Bϋttner.
Dokładna lokalizacja budynku:
51.02970162758193, 16.540951726255113
Damian Dąbrowski,
Luty 2022r.
