Powiat opolski, gmina Dąbrowa
(nazwa niemiecka Norok, w latach 1936-1945 Wolfsgrund O.S., Kreis Falkenberg O.S.)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o miejscowości Narok pochodzi już z 1234 roku. W źródłach jest bardzo mało informacji o tej osadzie i pierwsza wiadomość o jej właścicielach pojawia się dopiero w XVIII w. W 1752 r. Narok należał do hrabiny Luisy Eleonory von Bees z domu von Skerbensky, posiadaczki pobliskich dóbr lewińskich. W tym czasie w miejscowości została zbudowana pierwsza rezydencja. W 1783 r. wzmiankowany jest nowy właściciel Naroku major gwardii królewskiej Gottlob Albrecht von Sauerma z Sadowic. Kolejni właściciele majątku to starosta Reinhard i jego córka generałowa von Schmiedeberg, która w 1834 r. sprzedała Narok rodzinie Guradze. Fatalne zarządzanie braci Guradze spowodowało, że po ich śmierci na licytacji w 1858 r. Narok nabył za stosunkowo niską kwotę 43.170 talarów Friedrich Wichelhaus. Posiadłość w rękach rodziny von Wichelhaus pozostała do końca drugiej wojny światowej. Po śmierci Friedricha von Wichelhausa w 1919 r. majątek przejął jego syn Fritz, a w 1926 r. wnuk Peter. Rodzina von Wichelhaus opuściła Narok w styczniu 1945 r. Po zajęciu miejscowości przez Armię Czerwoną w pałacu urządzono siedzibę sztabu, dzięki czemu zabytek uniknął zniszczenia. W Polsce powojennej rezydencję rodziny von Wichelhaus zamieniono na mieszkania pracowników PGR-u z Naroku. Niewłaściwe zarządzanie stopniowo, lecz stale pogarszało stan techniczny obiektu. W rezultacie w latach 90-tych XX wieku opuścili go ostatni mieszkańcy. Przez ostatnie dwadzieścia lat zaniedbany, niezamieszkany, a więc również nieogrzewany pałac został doprowadzony do ruiny przez nieubłagane siły natury. W międzyczasie obiekt zdążył już przejść przez ręce kilku prywatnych właścicieli, z których każdy obiecywał przeprowadzenie remontu i powrót pałacu do czasów świetności. O ostatnim posiadaczu pisała NTO w artykule pod jakże znaczącym tytułem: „Pałac w Naroku wstanie z ruin”
Stan pałacu w lutym 2009 roku
Aktualizacja luty 2017 roku: Karol Galara przedsiębiorca z Głubczyc nabył zabytek w 2007 roku. Z pewnym opóźnieniem rozpoczął prace remontowe, które zostały zakończone w 2016 roku. Na renowację zabytku otrzymał dotację z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w wysokości 600 tyś zł.
Pałac w Naroku w czerwcu 2014 roku
Rezydencja
Dwór w Naroku został przebudowany w latach 1859-69 na neogotycki pałac z elementami romańskimi (jego właściciel określał to stylem neogotycko-bizantyjskim), który możemy dzisiaj podziwiać. Budynek murowany z cegły, potynkowany, dwukondygnacjowy, z trzykondygnacjowymi ryzalitami i czterokondygnacjową wieżą, nakryty płaskimi dachami, podpiwniczony. Skomplikowana bryła pałacu sprawia wrażenia jakby składał się z różnej wielkości prostopadłościanów połączonych ze sobą. Fasada (elewacja wschodnia) jest siedmioosiowa z centralnym trzykondygnacjowym ryzalitem, dodatkowo wyartykułowanym szkarpami. Na parterze ryzalitu zbudowano trójarkadową loggię ostrołukową, ponad oknami pierwszego piętra umieszczono dwa kartusze herbowe. W południowo-wschodnim narożniku usytuowano dominantę obiektu – monumentalną czworoboczną wieżę, która w trzech czwartych wysokości zmienia się w mniejszy, bogato dekorowany detalem, ośmiobok. W elewacji zachodniej dominują dwa skrajne dwuosiowe, trójkondygnacyjne ryzality, do których dostawiono dwie mniejsze dobudówki. Wszystkie elewacje bogato ozdobione krenelażem, maswerkami, sterczynami, z oknami w prostokątnych obramieniach. Budynek w 2009 roku był opuszczony, zabezpieczony przed wejściem, w katastrofalnym stanie technicznym (jeden z ryzalitów w elewacji ogrodowej zagrożony zawaleniem). Pałac wraz z otaczającymi go zrujnowanymi budynkami gospodarczymi dawnego folwarku stanowi własność prywatną. Teren wokół jest ogrodzony, obowiązuje zakaz wstępu.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Naroku można dojechać komunikacją publiczną jest to jednak bardzo trudne. Najpierw należy dotrzeć do Opola, najlepiej pociągiem z Gliwic, następnie należy jechać PKS-em w kierunku Mikolina, autobus ten zatrzymuje się w Naroku. Niestety PKS na trasie Opole - Mikolin kursuje zaledwie pięć razy w ciągu dnia. Poza tym są jeszcze dwa kursy na trasie Opole – Narok. Osobom podróżującym samochodem proponuję dojazd z Gliwic autostradą A4 do węzła Prądy, a dalej DK 46 w kierunku Opola, następnie w Dąbrowie skręt w lewo do Ciepielowic i dalej cały czas prosto drogami lokalnymi przez Skarbiszów dotrzemy do Naroku. W jedną stronę około 100 km. Na miejscu można zostawić samochód przy kościele parafialnym, bardzo blisko od pałacu. Będąc w Naroku warto również zwiedzić: Niewodniki, Ciepielowice, Dąbrowę i Karczów.
Damian Dąbrowski
Lipiec 2009 r., aktualizacja zdjęć czerwiec 2014 roku; aktualizacja luty 2017 roku.