Powiat bielski, gmina Jasienica
(nazwa czeska Rudice, nazwa niemiecka Riegersdorf)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z „Księgi uposażeń biskupstwa wrocławskiego” datowanej na przełom XIII i XIV wieku. Z dokumentu z 1335 roku pochodzi pierwsza informacja o kościele parafialnym w Rudzicy. W 1608 roku właścicielem miejscowości był Jerzy Sobek z Kornic (zm.1649r.). Rodzina Sobków posiadała dobra w Rudzicy do pierwszej połowy XVIII wieku, kiedy to sprzedała je Jerzemu Leopoldowi Skrbenskiemu. Kolejnymi właścicielami posiadłości byli Larischowie i Ponińscy. W 1782 roku Ksawery i Zofia Ponińscy ufundowali w Rudzicy murowany kościół, wzniesiony w miejscu starszej drewnianej świątyni. W 1802 roku majątek został wykupiony przez księcia Alberta Kazimierza sasko-cieszyńskiego (ur.1738r., zm.1722r.). Włości włączono do dóbr zarządzanych przez Komorę Cieszyńską. Do końca pierwszej wojny światowej majątki pozostały w rękach przedstawicieli dynastii Habsburgów. Następnie posiadłość została rozparcelowana pomiędzy chłopów, a tak zwaną resztówkę obejmującą 100ha i dwór w Rudzicy nabył Otton Kubok. Po drugiej wojnie światowej dobra przejęło państwo polskie. Zabudowania przekazano w zarząd Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej. Dwór wykorzystywano jako wielorodzinny budynek mieszkalny, a po likwidacji spółdzielni także jako ośrodek zdrowia. Obecnie budynek nie jest użytkowany, na miejscu trudno określić jego sytuację własnościową.
Dwór
Początki dworu sięgają pierwszej połowy XVII wieku. Prawdopodobne więc, że fundatorem rezydencji był Jerzy Sobek z Kornic. Dwór w 1945 roku został opuszczony. Dwa lata później budynek wyremontowano. Barokowa rezydencja obecnie pozbawiona jest cech stylowych. Zabytek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, zbliżonego do kwadratu, nakryty dachem czterospadowym. Elewacje pozbawione ozdobnych detali architektonicznych za wyjątkiem wydatnego gzymsu wieńczącego. Od wschodu dostawiono do dworu dodatkowe schody zewnętrzne prowadzące bezpośrednio na drugie piętro. Wnętrza przekształcone, obecnie w układzie nieregularnym. Część pomieszczeń nakryta sklepieniami kolebkowymi i kolebkowymi z lunetami (dawna kaplica). Dwór otacza niewielkie zadrzewienie, zapewne pozostałość po parku. Na południe od rezydencji zachowało się kilka pofolwarcznych budynków gospodarczych.
Zabytki w Rudzicy
Do rejestru zabytków w Rudzicy wpisano kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela (3.03.1960r., nr rej.: 52/60 [brak decyzji w KOBiDZ] oraz 8.09.1976r., nr rej.: A-173/76), plebanię (3.03.1960r., nr rej.: 53/60 [brak decyzji w KOBiDZ] oraz 8.09.1974r., nr rej.: A-174/76); dwór (3.03.1960r., nr rej.: 54/60 [brak decyzji w KOBiDZ] i 8.09.1976r., nr rej.: A-175/76).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Rudzicy zapewniają autobusy prywatnego przewoźnika (firmy Linea Trans) kursujące z Bielska-Białej i Strumienia. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Bielsko. Do miasta można dotrzeć m.in. pociągiem z Katowic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A1 w kierunku Ostrawy do węzła Żory, następnie północną obwodnicą miasta (DK935) i dalej DK81 w stronę Wisły. Z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w DK939 do Strumienia. Ze Strumienia najlepiej wyjechać ulicą Bielską prowadzącą do Zabłocia. Droga do Rudzicy prowadzi dalej przez Chybie, Mnich i Landek. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 65km. Dwór (nr 1) znajduje się w północnej części Rudzicy, w pobliżu kościoła. Samochód można zostawić na parkingach założonych na terenie dawnego folwarku.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2014 r.
