Powiat głubczycki, gmina Baborów
(nazwa niemiecka: Rakau, Kreis Leobschütz)
Rys historyczny i stan obecny:
Początki miejscowości sięgają co najmniej pierwszej połowy XVI wieku, kiedy to właścicielką Rakowa była pani Anna Karwińska. W siedemnastym stuleciu miejscowość należała do rodu von Thassul. W 1666r. Raków i pobliskie Szczyty były własnością Krzysztofa Zygmunta Dresslera von Scherffenstein (zm.1675r.). Przed 1700 rokiem majątek w Rakowie przeszedł w ręce Katarzyny von Larisch. W 1784 roku jako właściciela dóbr wzmiankowano Sebastiana von Kehlera. W tym czasie w Rakowie znajdował się folwark i 34 gospodarstwa zagrodników. W sumie osada liczyła 257 mieszkańców, wszyscy byli wyznania katolickiego. W 1830 roku rodzina Kehler sprzedała majątek Rudolfowi Miketta, od którego w 1864 roku odkupił go zięć Gustav Schön, posiadający liczne włości w okolicy Koźla i Raciborza. W 1867 roku dobra w Rakowie od Gustava Schön nabył radca prawny Früson z Głubczyc. Dwa lata później odsprzedał on posiadłość Friedrichowi Latzelowi. W 1882 roku Friedrich Latzel został także właścicielem majątków w pobliskim Baborowie i Maciowakrzu. Friedrich Latzel zmarł w 1919 roku. Dwa lata później właścicielką dóbr w Rakowie była Pani Elisabeth von Köller z domu Latzel. Funkcję generalnego pełnomocnika pełnił major w stanie spoczynku Franz von Köller, zapewne jej mąż. Franz von Köller posiadał dobra w Oławie i majorat Reckow-Dopperphul (Rekowo-Dobropole Gryfińskie) na Pomorzu. W 1921 roku majątek w Rakowie liczył 349,6ha, w tym 314,7ha pól uprawnych, 18ha łąk, 0,8ha stawów, 6,8ha lasu, 2,1ha parku i ogrodu, 7,2ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Małżeństwo Elisabeth i Franz von Köller pozostało właścicielem dóbr w Rakowie przynajmniej do 1930 roku. Za ich rządów w pałacu zamieszkiwali administratorzy dóbr. Przed 1937 rokiem posiadłość przeszła jako spadek na innych przedstawicieli rodu Latzel zamieszkałych w Twardawie. Funkcję generalnego pełnomocnika pełniła pani G. von Deringer. Powierzchnia majątku w 1937 roku wynosiła 324,5ha, w tym 273,9ha pól uprawnych, 18,5ha łąk, 11ha pastwisk, 0,8ha stawów, 11ha lasu, 2,1ha parku i ogrodu, 7,2ha dróg i podwórzy gospodarczych. Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątek rodziny Latzel przejęło państwo polskie. Prawdopodobnie rezydencja została spalona przez żołnierzy radzieckich w czasie przejścia frontu w 1945 roku. Nie znamy dokładnej daty rozebrania pałacu. W jego miejscu wzniesiono zabudowania gospodarcze wykorzystywane przez Państwowe Gospodarstwo Rolne. Obecnie obszar dawnej posiadłości rodziny Latzel należy do Kombinatu Rolnego Kietrz Sp. zo.o. jako Zakład Raków.
Pałac
W 1784 roku w Rakowie wzmiankowano folwark. Pierwsze informacje o rezydencji w miejscowości pochodzą z opisów z 1830 i 1845 roku. Dzięki przedwojennym widokówkom zamieszczonym na portalu http://dolny-slask.org.pl możemy odtworzyć wygląd nieistniejącego budynku.
Pałac był murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dachem naczółkowym i płaskim. Rezydencja składała się z siedmioosiowego korpusu i dwuosiowej dobudówki. W centralnej części korpusu znajdował się trzyosiowy ryzalit, podkreślony podziałem pilastrowym i zwieńczony trójkątnym przyczółkiem. W ryzalicie mieściło się główne wejście do budynku poprzedzone gankiem podtrzymującym balkon. Elewacje pałacu ozdabiały gzymsy (między kondygnacjami i wieńczący), opaski okienne i wspomniane wyżej pilastry. Rezydencję otaczał park i ogród, z których do dziś pozostał niewielki zadrzewiony obszar przy budynkach mieszkalnych i gospodarczych zakładu rolnego.
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/787626,foto.html?idEntity=540680 (dostęp: 29.09.2015r.)
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/760838,foto.html?idEntity=540680 (dostęp: 29.09.2015r.)
Raków na przedwojennej mapie
Źródło: http://www.zamki.pl/?dzial=mapa (dostęp: 29.09.2015r.)
Zabytki w Rakowie
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Rakowie.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Rakowa zapewniają autobusy PKS kursujące m.in. z Baborowa, Głubczyc i Raciborza. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Racibórz. Do miasta można dotrzeć np. pociągiem z Rybnika i Kędzierzyna-Koźla lub autobusem z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK408 do Sośnicowic, następnie DK919 do Rud i dalej do Raciborza. Z miasta najlepiej wyjechać DK416 w stronę Głubczyc. Przed miejscowością Żerdziny trzeba skręcić w prawo w DK417. Następnie w Pawłowie z tej ostatniej trasy należy zjechać w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Rakowa przez Maków. Zespół podworski znajduje się w centrum miejscowości, po obydwu stronach głównej drogi (Pawłów - Baborów). Odległość: z Gliwic w jedną stronę nieco ponad 60km. Samochód można zaparkować przy wielorodzinnych budynkach mieszkalnych wzniesionych dla pracowników gospodarstwa rolnego na zachód od dawnego folwarku.
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2015r.
