Powiat trzebnicki, gmina Wisznia Mała
(nazwa niemiecka: Striese, Kreis Trebnitz)
Rys historyczny i stan obecny
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1204r., kiedy to książę wrocławski Henryk I Brodaty przekazał Strzeszów na własność zakonowi cysterek z Trzebnicy. Z czasem w posiadanie wioski weszli książęta oleśniccy. W 1559r. majątek w Strzeszowie otrzymał jako zastaw wrocławski patrycjusz Nicolaus II von Rehdiger (ur.1525r., zm 1587r.). Osiem lat później ostatecznie wykupił on miejscowość. W 1588r. na mocy testamentu Nicolaus II utworzono w Strzeszowie fideikomis. Dobra w rękach jego potomków pozostały do końca drugiej wojny światowej. W 1857r. jako ich właściciela wzmiankowano Rudolpha von Rehdigera. Przed 1872r. posiadaczem fideikomisu został Albrecht von Rehdiger. W 1904r. po bezpotomnej śmierci Albrechta dobra przeszły na własność syna jego siostry Elizy i Karla von Witzendorffa. Pułkownik Hans von Witzendorff-Rehdiger był właścicielem posiadłości w latach 1904-1941. W 1941r. zarząd nad majątkiem powierzył swojemu synowi Gotthardowi. Pułkownik w dalszym ciągu mieszkał jednak w pałacu. 30 stycznia 1945r. żołnierze radzieccy zajęli Strzeszów. Po przejęciu kontroli nad miejscowością zastrzelili Hansa von Witzendorff-Rehdiger (ur.1863r.) i jego żonę Margarethe z domu von Brand (ur.1871r.). Rosjanie w pałacu w Strzeszowie gościli przez dwa lata. Budynek wykorzystywali jako kwaterę, obóz jeniecki a z czasem szpital wojskowy. Dopiero w 1947r. majątek przejęły władze polskie. Posiadłość przekazano w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. W pałacu funkcjonowało m.in. przedszkole i świetlica. W 1969r. zabytek należał do Gminnej Rady Narodowej Wisznia Mała. Wnętrza rezydencji podzielono na mieszkania. Prawdopodobnie na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku pałac został opuszczony przez ostatnich mieszkańców. Popadający w ruinę zabytek w 1995r. nabył prywatny inwestor. Od tego czasu prowadzony jest remont zabytku. Teren wokół ogrodzony, oznakowany jako własność prywatna. Do niedawna zdjęcia można było wykonać tylko z zewnątrz, z pewnej odległości. Ostatnio w Internecie pojawiła się jednak oficjalna strona obiektu. Wszystko wskazuje na to, że w pałacu będzie funkcjonował hotel. Tak więc już wkrótce podejście do budynku będzie łatwiejsze.
Szczegółowe informacje na temat oferty można znaleźć na
http://www.palac-strzeszow.pl/
Prawdopodobnie pierwszy dwór w Strzeszowie powstał w szesnastym stuleciu. Otoczona fosą renesansowa siedziba posiadała jeszcze cechy obronne. Rezydencja była wielokrotnie przebudowywana i rozbudowywana. Prace budowlane prowadził już około 1567r. Nicolaus II, pierwszy właściciel pałacu z rodu von Rehdiger. W latach 1650-1660 rezydencja została powiększona w kierunku północnym. Kolejne prace budowlane prowadzono w 1761r. i około 1800r. Ostatnią większą modernizację wnętrz i przebudowę przeprowadził w latach 1900-1902 Albrecht von Rehdiger. Neobarokowy pałac to budynek murowany, potynkowany, dwuskrzydłowy, założony na planie litery „L”. Dwukondygnacyjne skrzydła posiadają zagospodarowane poddasze, nakryte dachem mansardowym z lukarnami. W wewnętrznym narożniku wznosi się cylindryczna trzykondygnacyjna wieża mieszcząca wejście ozdobione portalem. Na osiach obydwu skrzydeł pozorne ryzality zaakcentowane szczytami. Elewacje zachowały boniowane lizeny, gzymsy i obramowania otworów okiennych. Układ wnętrz dwu- i trzytraktowy, w części pomieszczeń przyziemia skrzydła wschodniego zachowane sklepienia kolebkowe z lunetami. Od wschodu i południa zachowane pozostałości fosy, otaczającej dawniej rezydencję. Do pałacu przylega park, którego początki sięgają przynajmniej XVIII wieku.
Zabytki w Strzeszowie
Do rejestru zabytków w Strzeszowie wpisano kościół filialny p.w. św. Jadwigi, obecnie p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (23.01.1964r., nr rej.: 1040), drewnianą dzwonnicę (20.06.1966r., nr rej.: 1719), zespół pałacowy: pałac (10.10.1980r., nr rej.: 450/W) i park (3.05.1979r., nr rej.: 451/W). W ewidencji zabytków poza tym znajdują się jeszcze dom mieszkalny (ul. Miennicka 6), stajnia, magazyn, dom administratora (ul. Miennicka 6d), spichlerz, obora, budynek wagi, dawny cielętnik, dom ogrodnika.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Strzeszowa zapewniają autobusy prywatnego przewoźnika Bus Ekspres kursujące w Wiszni Małej. Do samej Wiszni można dotrzeć autobusami m.in. z Trzebnicy i Wrocławia. Ze względu na możliwość przesiadki polecam dojazd przez Wrocław. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ i dalej DK5 w stronę Trzebnicy. W miejscowości Wisznia Mała z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Strzeszowa (ul. Strzeszowska). Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 195km. Pałac wraz z przylegającym do niego parkiem znajdują się w północno-wschodniej części miejscowości. Na północ od rezydencji rozciągają się zabudowania gospodarcze dawnego folwarku. Samochód najlepiej zostawić w bocznej drodze prowadzącej do pałacu.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2013r.
