Powiat tarnogórski, gmina Zbrosławice
(nazwa niemiecka: Schalscha, w latach 1936-1945 Kressengrund, Kreis Tost-Gleiwitz)
Zabytki w Szałszy
Do rejestru zabytków w Szałszy wpisano kościół filialny p.w. M. Boskiej, drewniany, XVIII w. (nr rej.: 496/56 z 2.11.1956r. oraz 282/60 z 7.03.1960r.); pałac, 1877r. (nr rej.: 1066/69 z 15.07.1969r.).
Rys historyczny i stan obecny:
Niewielki majątek w Szałszy na przestrzeni wieków należał m.in. do rodów von Reiswitz, Kosicki, Zamecki, Mleczko. Od 1832 do 1945 roku dobra były własnością przedstawicieli rodziny von Gröling. Istniejący do dziś neogotycki pałac został zbudowany dla Wiktora von Gröling w 1877 roku. Rezydencje wzniesiono w miejscu starszej siedziby pochodzącej z 1781 roku. Z poprzedniej budowli wykorzystano sklepione kolebkowo piwnice. Po 1945 roku posiadłość znacjonalizowano. Majątek w Szałszy wchodził w skład Państwowego Gospodarstwa Rolnego w pobliskim Czekanowie. Pałac zamieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny. Po upadku PGR-u w 1991 roku zabudowania znalazły się pod zarządem Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie pałac jest własnością prywatną. Zabytek został pięknie odnowiony przez prywatnego inwestora. Otacza go dobrze utrzymany park. Niestety teren jest niedostępny i pałac można zobaczyć z zewnątrz tylko z większej odległości. Podczas wizyty w Szałszy warto podejść do pochodzącego z XVIII wieku drewnianego kościoła filialny p.w. Matki Boskiej. W jego otoczeniu pozostałości starego cmentarza, w tym groby dawnych właścicieli majątku z rodu von Gröling. Na terenie zabudowań pofolwarcznych obecnie działa stadnina, można tam pojeździć na koniach lub kucach.
Rezydencja na przedwojennej widokówce
Źródło: https://fotopolska.eu/352596,foto.html (dostęp: 15.07.2024r.).
Pałac i jego otoczenie w lipcu 2024r.
Informacje praktyczne i dojazd:
Szałsza to wioska położona na północ od Gliwic. Miejscowość posiada bardzo dobre połączenia komunikacyjne. W pobliżu znajduje się zjazd z autostrady A1. Z Gliwic do Szałszy można dojechać autobusami KZK GOP nr 57, 80, 112 i 288. Dojazd samochodem z Gliwic DK 78 w kierunku Tarnowskich Gór. Z centrum Gliwic około 7 km w jedną stronę. Pałac oraz drewniany kościół znajdują się na zachód od DK 78. W Szałszy najlepiej skręcić w lewo z DK 78 i zostawić samochód na parkingu przy kościele.
Damian Dąbrowski,
Maj 2009 r., aktualizacja lipiec 2024r.
Zdjęcia z Szałszy z 2008 roku
