Powiat tarnogórski, dzielnica Tarnowskich Gór
(nazwa niemiecka: Alt Tarnowitz, Kreis Tarnowitz)
Rys historyczny i stan obecny:
Renesansowy zamek w Tarnowicach Starych powstał w pierwszej połowie XVI wieku, ufundowany przez ród Wrochemów. Na przestrzeni wieków często zmieniał właścicieli, należał m.in. do Baltazara Ohm Januszewskiego (XVII w.), Georga von Gusnard (XVIII w.), rodziny von Donnersmarck (lata 1820-1945). Kolejni właściciele przeprowadzali liczne przebudowy obiektu, zwłaszcza w XVIII i XIX w. Do pierwotnie trzy skrzydłowej budowli dobudowano czwarte skrzydło, zamykające dziedziniec od strony północnej, zamurowano krużganki, elewacje przekształcono w stylu klasycystycznym. Po drugiej wojnie światowej zamek należał do PGR-u. W 1950r. przeszedł ostatnią przebudowę, w trakcie której przekształcono sień wjazdową i powiększono okna. Zaniedbany zabytek powoli zmieniał się w ruinę. Sytuacja odmieniła się w 2000r. kiedy zamek wraz z otaczającymi budynkami gospodarczymi został własnością Krystyny i Rajnera Smolorza. Nowi właściciele powoli restaurują kompleks zamkowy. Dawna obora została ciekawie zaadaptowana na staropolską gospodę – „Gospoda u Wrochema”. W 2011r. w wyremontowanych zamku otwarto muzeum. Szczegółowe informacje na temat zabytku i możliwości jego zwiedzania można znaleźć na oficjalnej stronie obiektu:
http://www.fundacjakomplekszamkowy.pl/web/index.php/pl/zamek/historia/
Odrestaurowany zamek i jego otoczenie
Zamek
Zamek murowany z kamienia (jedynie dziewiętnastowieczne skrzydło z cegły), potynkowany. Złożony z czterech prostokątnych skrzydeł, otaczających zbliżony do kwadratu dziedziniec. Trzy pierwotne skrzydła dwukondygnacjowe, dobudowane skrzydło północne jednokondygnacjowe, wszystkie skrzydła z zagospodarowanym poddaszem. Zamek podpiwniczony, nakryty wysokimi, dwuspadowymi dachami, z nowszymi lukarnami. Fasada (elewacja zachodnia) 11-osiowa z centralnym ryzalitem o zaokrąglonych narożach, mieszczącym sień wjazdową, sklepioną żaglasto. Na początku XXI w. w przejeździe zamontowano kamienny portal z 1545r. , pochodzący z zamku Niesytno w Płoninie. Elewacja południowa dziesięcioosiowa, elewacja wschodnia dwunastoosiowa. W pd-wsch. narożniku kwadratowa, trzykondygnacjowa wieża, wzmocniona szkarpami w przyziemiu. W skrzydle południowym duża sala nakryta sklepieniem klasztornym z rozetą, być może dawna kaplica. Elewacje zewnętrzne zachowały interesujące detale architektoniczne: boniowane narożniki, wydatne gzymsy (między kondygnacjami i wieńczący), pilastry, okna w opaskach. Układ wnętrz jednotraktowy, z krużgankami od strony dziedzińca. W dawnym krużganku zachowane sklepienia żaglaste.
Wyremontowane wnętrza zamku
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Tarnowic Starych dzięki licznym autobusom KZK GOP bez problemu dotrzemy komunikacja publiczną. Do przystanku Tarnowice Stare Szpital, na którym proponuję wysiąść, dojeżdżają autobusy z centrum Tarnowskich Gór: 64, 80, 134, 153, 191, 739 i 791. Autobusem nr 80 można również dojechać bezpośrednio z Gliwic, bez przesiadki w Tarnowskich Górach. Wybierającym się w drogę z Gliwic samochodem proponuję jechać DK 78 do Tarnowskich Gór, następnie skręcić w lewo w DK 11 (obwodnica miasta) i po około 1 km ponownie skręcić w lewo w ul. Wyszyńskiego, która prowadzi prosto do ul. Pyskowickiej. W jedną stronę około 25 km. Dokładny adres: Tarnowskie Góry, ul. Pyskowicka 39. Na miejscu, przed „Gospodą u Wrochema” znajduje się duży parking.
Damian Dąbrowski
Maj 2009 r., aktualizacja kwiecień 2012r.
Zdjęcia z lat 2006-2010 pokazujące prace przy restauracji zabytku
