Powiat nyski, gmina Paczków
(nazwa niemiecka: Schwammelwitz, Kreis Neisse)
Rys historyczny i stan obecny:
Ze względu na znikomą ilość informacji historycznych dzieje Trzeboszowic można przedstawić tylko w krótkim zarysie. Miejscowość powstała w trzynastym stuleciu na terenach nyskiego księstwa, należącego do biskupów wrocławskich. Początkowo zapewne należała do książąt Kościoła, w nieznanych okolicznościach stała się własnością rycerską. Pierwsza wiadomość o prywatnym właścicielu do jakiej dotarł autor tekstu pochodzi dopiero z XVII w. W latach 1676-1682 Trzeboszowice należały do Jana Henryka Heymann von Rosenthal, kanonika ołomunieckiego i nyskiego, członka rady biskupów wrocławskich, od 1672 r. biskupa pomocniczego i administratora księstwa nyskiego. Posiadał on liczne majątki, m.in.: Ścibórz, Kamiennik, Strzegową, Frączków, Śliwice, Stary Grodków, Kopice. Dobra te odziedziczyli potomkowie jego bratanka Kaspra Heymanna von Rosenthal, którzy utworzyli majorat Ścibórz. W 1728 r. do stanu rycerskiego wpisano Zygmunta Augusta Habicht von Habichtfeld, do którego należał Stary Paczków, Trzeboszowice i Frączków koło Nysy. Ród ten wymarł pod koniec osiemnastego stulecia. Na przełomie XVIII i XIX w. właścicielem Trzeboszowic był Józef Adam von Gruttschreiber (1769-1845) posiadający również majątki w Klisinie, Szombierkach, Bobrku i Orzegowie koło Bytomia. W latach 30-tych XX w. majątek rycerski Schwammelwitz był już rozparcelowany. Po drugiej wojnie światowej miejscowość początkowo nazywała się Siemiałowice. W 1947 r. nazwę zmieniono na Trzeboszowice. W czasach Polski Ludowej w dawnym dworze urządzono przedszkole, które funkcjonuje do dzisiaj. Budynek można zwiedzać tylko z zewnątrz.
Dwór
Rezydencja w Trzeboszowicach została wzniesiona około 1800 r. przez Józefa Adama von Gruttschreibera. Budynek murowany z cegły, potynkowany, zbudowany na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty wysokim dachem mansardowym z nowszymi powiekami, lukarnami i facjatką. Fasada (elewacja zachodnia) siedmioosiowa z centralnie umieszczonym wejściem, ponad nim umieszczony nowszy balkon. Budynek przebudowywany, zapewne w II połowie XX w., duże zmiany nastąpiły zwłaszcza w elewacji ogrodowej, do której dobudowano wysoką przybudówkę. Zachowany gzyms opaskowy pomiędzy kondygnacjami i część prostokątnych obramień otworów okiennych. W przyziemiu w narożnikach budynku stożkowate szkarpy. Układ wnętrz trzytraktowy z centralnie umieszczoną sienią, w niej pośrodku jednobiegowa klatka schodowa. Piwnice budynku sklepione, na parterze jedno pomieszczenie ze sklepieniem kolebkowo-krzyżowym, w pozostałych płaskie stropy.
Dwór w Trzeboszowicach otaczają resztki parku krajobrazowego.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Trzeboszowic jest możliwy, ale trudny i czasochłonny. W pierwszej kolejności trzeba dojechać do Nysy, najlepiej pociągiem z Gliwic, z przesiadką w Kędzierzynie – Koźlu lub Opolu. Z Nysy do Trzeboszowic kursują autobusy PKS, niestety tylko pięć razy dziennie. Wybierającym dojazd samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, a następnie DK 46 w stronę Kłodzka. W miejscowości Ścibórz należy skręcić w lewo w lokalną drogę do Trzeboszowic. Odległość: w jedną stronę nieco ponad 140 km. W Trzeboszowicach samochód najlepiej zaparkować przy sklepie w centrum miejscowości, w niewielkiej odległości od dawnego dworu.
Damian Dąbrowski
Maj 2010 r.
