Powiat nyski, gmina Kamiennik
(nazwa niemiecka: Schützendorf, Kreis Neisse)
Rys historyczny i stan obecny:
Początki wioski założonej przez biskupów wrocławskich na terenie księstwa nyskiego sięgają XIII w., a pierwsza pewna informacja źródłowa na jej temat pochodzi z 1406 r. Przez wieki Wilemowice wchodziły w skład biskupiej domeny, a po sekularyzacji dóbr kościelnych w 1810 r. przeszły na własność pruskiej rodzinny królewskiej. Hohenzollernowie szybko pozbyli się majątku, który w latach czterdziestych dziewiętnastego stulecia należał już do niejakiego Józefa Müllera. W tym czasie najprawdopodobniej w miejscowości wzniesiono istniejący do dziś pałac. Rezydencja wraz z resztą majątku należała później do rodziny Schaffgotschów, a następnie Schottländera, kupca żydowskiego pochodzenia. Po drugiej wojnie światowej posiadłość upaństwowiono. Pałac przetrwał działania wojenne bez zniszczeń i po 1945 r. urządzono w nim mieszkania. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. budynek wykorzystywano jako ośrodek kolonijny, a później planowano urządzić w nim dom starców. W międzyczasie ginęło cenne wyposażenie, a budynek powoli niszczał. Po 1989 r. właścicielem zabytku została gminna Kamiennik. W kilka lat później rezydencja została sprzedana prywatnemu inwestorowi. Obecnie pałac stanowi własność prywatną, można go zobaczyć tylko z zewnątrz, z pewnej odległości, zza ogrodzenia.
Pałac
Eklektyczny pałac w Wilemowicach wzniesiony około połowy XIX w. to budynek murowany z cegły, potynkowany. Przebudowywany w czasach późniejszych z zatarciem części cech stylowych. Zabytek wniesiony na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, podpiwniczony, trzykondygnacjowy, nakryty płaskim dachem. Fasada z dwoma charakterystycznymi czterokondygnacyjnymi basztami, częściowo wtopionymi w bryłę budynku, nakrytymi stożkowymi hełmami. Część środkowa fasady zamknięta spłaszczonym trójkątnym przyczółkiem. Przed frontem budynku taras ze schodami prowadzącymi do parku. W elewacji nowsza dobudówka, kompletnie zrujnowana. W elewacji bocznej od strony parku znajduje się obecnie główne wejście do budynku poprzedzone filarowym gankiem podtrzymującym taras. Zniszczone elewacje budynku zachowały ślady dawnych podziałów: gzymsy międzypiętrowe i wieńczące, proste gzymsy nadokienne, pozostałości profilowanych prostokątnych obramień otworów okiennych.
Do pałacu przylega dawny park krajobrazowy z cennymi okazami starodrzewu. W parku zachowana kamienna figura św. Jana Nepomucena z przełomu XVIII i XIX w. W pobliżu budynki dawnego folwarku. Pomiędzy nimi brama wjazdowa utworzona przez dwie przewieszki o łuku odcinkowym.
Zabytki w Wilemowicach
Zespół pałacowy w Wilemowicach został wpisany do rejestru zabytków sztuki w kilku etapach: w pierwszej kolejności wpisano folwark, 13.09.1966 r., pod nr rej.: 1587/66, następnie park, 01.06.1981 r., pod nr rej.: 47/81 i na końcu sam pałac, 05.11.1984 r., pod nr rej.: 2100/84.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Wilemowic jest praktycznie nie możliwy, do miejscowości dociera tylko jeden autobus PKS z Nysy. Ewentualnie można dojechać do miejscowości Kamiennik i ostatnie kilka kilometrów do Wilemowic pokonać na piechotę. Dojazd do Kamiennika jest dosyć czasochłonny. Do miejscowości kursują PKS-y z Nysy, do samej Nysy najlepiej podróżować pociągiem z Gliwic z przesiadką w Opolu lub Kędzierzynie – Koźlu. Osobom wybierającym wycieczkę samochodową proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK 46 w stronę Nysy do miejscowości Pakosławice. Dalej trzeba niestety jechać labiryntem dróg lokalnych, przez miejscowości: Reńska Wieś, Smolice, Biechów, Jaszów, Kłodobok, Cieszanowice, Kamiennik Zaletą tej trasy jest możliwość zobaczenia dworów i pałaców w Biechowie, Smolicach, Cieszanowicach, Kamienniku. Odległość: w jedną około 140 km. W Wilemowicach należy skręcić w lewo w boczną drogę prowadzącą do zespołu parkowo – pałacowego. Na miejscu samochód trzeba zostawić przed ogrodzeniem otaczającym park.
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2010 r.
