Powiat trzebnicki, gmina Prusice
(nazwa niemiecka: Kodlewe, w latach 1936-1945 Teichdorf, Kreis Trebnitz)
Rys historyczny i stan obecny:
W 1743 roku właścicielem majątku w Chodlewku był Pan von Schichlinski. Trzy lata później dobra w miejscowości przeszły na własność Pana von Rosenberga. W 1785 roku posiadłość należała do jego syna. W tym czasie w Chodlewku był folwark, 1 gospodarstwo kmiece, 16 gospodarstw zagrodniczych. Ta niewielka osada liczyła 114 ewangelickich mieszkańców, należących do kościoła w Strupinie (Stroppen). W 1830 roku dobra rycerskie Chodlewko były własnością barona von Plothow. W źródle z 1830 roku wzmiankowano w miejscowości pałac, folwark, 22 domy i wiatrak. Wioskę zamieszkiwało 157 osób, w tym 13 wyznania katolickiego. Ewangelicy należeli do kościoła w Strupinie (Stroppen), a katolicy w Prusicach (Prausnitz). Piętnaście lat później majątek w dalszym ciągu należał do rotmistrza barona von Plothow. W Chodlewku znajdował się pałac, folwark, 27 domów, wiatrak, kuźnia, gorzelnia. Miejscowość liczyła 161 mieszkańców, w tym 19 katolików. Przynależność parafialna nie uległa zmianie od 1830 roku. W kolejnych latach właściciele dóbr rycerskich bardzo często się zmieniali. W księgach adresowych wzmiankowano w Chodlewku: w 1856 i 1858 roku Schuberta, w 1861 r. – Glencka, mistrza budowlanego, w 1866r. – Nohra, aptekarza, w 1872r. – Moritza Pringsheima z Wrocławia, w 1876r. – Moritza Fuhlanda. W kolejnych dekadach sytuacja własnościowa się ustabilizowała. Przynajmniej od 1886 roku do 1905 roku majątek pozostawał w rękach Ernsta Krönleina. W 1886 roku włości liczyły 256ha, w tym 227ha pól uprawnych, 19ha łąk, 4ha lasu, 6ha dróg i podwórzy gospodarczych. Na folwarku hodowano 19 koni, 70 sztuk bydła rogatego, w tym 62 krowy. W gospodarstwie działała gorzelnia. W 1905 roku powierzchnia dóbr wynosiła 256ha, w tym 215ha pól uprawnych, 25ha łąk, 5ha lasu, 7ha dróg, nieużytków i stawów, 4ha pastwisk, parku i podwórzy gospodarczych. Folwarkiem opiekował się inspektor Weissleder. Pomiędzy 1905 a 1909 rokiem majątek przejął Kasimir von Niegolewski. Następnie krótko, około 1912 roku właścicielem posiadłości był Pan Czarnecki. W tym czasie liczyła ona 256ha, w tym 215ha pól uprawnych, 25ha łąk, 5ha lasu, 7ha dróg, nieużytków i stawów, 4ha pastwisk, parku i podwórzy gospodarczych. Funkcje inspektora w 1905 i 1912 roku pełnił Pan Scholz. Jeszcze w 1912 roku posiadłość nabył kapitan Ulrich Bürde. Awansowany z czasem do stopnia majora, starszy ziemski (Landesältester) Ulrich Bürde pozostał właścicielem dóbr przynajmniej do 1937 roku. W 1937 roku generalnym pełnomocnikiem do spraw majątku była jego żona Erna Bürde, z domu Stubenrauch. W tym czasie włości liczyły 229ha, w tym 189,5ha pól uprawnych, 12ha łąk, 8ha pastwisk, 6ha lasów, 3,5ha parku i ogrodu, 10ha nieużytków, stawów, dróg i podwórzy gospodarczych. W gospodarstwie w dalszym ciągu działała gorzelnia. Folwark prowadził inspektor von Grote. Po zakończeniu drugiej wojny światowej posiadłość przejęło państwo polskie.
Dwór
Rezydencja w Chodlewku powstała na przełomie XVIII i XIX wieku. W 1785 roku w miejscowości wzmiankowano folwark. Pierwsze informacje o siedzibie pańskiej pochodzą jednak dopiero z 1830 roku. Być może fundatorem budynku był rotmistrz baron von Plothow. Dwór został zniszczony w końcowej fazie drugiej wojny światowej. W czasach Polski Ludowej ruiny rozebrano. Obecnie na miejscu trudno znaleźć ślady nieistniejącej rezydencji. Prawdopodobnie stała na północ od folwarku, w otoczeniu parku. Dzisiaj w gęstym lesie w jaki zmienił się park można natrafić na fragmenty kamiennych schodów i cegły, będące pozostałością budynku. Brak przedwojennych fotografii uniemożliwia przedstawienie wyglądu zniszczonego dworu. Zaniedbany i zdziczały park jest ogólno dostępny. Część zabudowań pofolwarcznych jest w dalszym ciągu użytkowana (gospodarstwo nr 11). Teren wokół ogrodzony.
Zabytki w Chodlewku
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Chodlewku. W ewidencji zabytków w Chodlewku znajdują się: zadrzewienie parkowe, budynek gospodarczy (nadleśnictwo), dom mieszkalny (nr 3), stodoła (nr 15), dom mieszkalny (nr 18).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Chodlewka zapewniają nieliczne autobusy kursujące z Prusic, Raszowic, Trzebnicy i Żmigrodu. Ze względu na trudności ze znalezieniem przesiadki nie polecam jednak tego sposobu dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ i dalej DK5 w stronę Poznania. Za Prusicami z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Chodlewka przez Krościnę Małą i Jagoszyce. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 220km, z Wrocławia około 40km. Pozostałości zespołu dworskiego i dawny park znajdują się w centrum Chodlewka, na wschód od głównej drogi przebiegającej przez miejscowość. Samochód można zostawić na skraju parku.
Damian Dąbrowski,
Luty 2014 r.
