Powiat trzebnicki, gmina Zawonia
(nazwa niemiecka: Tschachawe, w latach 1926-1945 Bolkohof, Kreis Trebnitz)
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z „Księgi uposażeń biskupstwa wrocławskiego” spisanej na przełomie XIII i XIV wieku. Informacje i właścicielach wioski są bardzo skromne. Czachowo prawdopodobnie jak pobliska Zawonia do 1810 roku stanowiło własność klasztoru cysterek w Trzebnicy. Po sekularyzacji dóbr kościelnych w Prusach majątek przejęło państwo. W 1845r. w miejscowości znajdowały się dobra królewskie. W 1894r. właścicielem majątków Erbscholtisei Nr 1 mit den Bauergütern Nr 2 i Nr 3 był porucznik rezerwy Alfred von Dazur. Folwarkiem zarządzał inspektor Gustav Fechner. Dobra liczyły 231ha, w tym 209ha pól uprawnych, 10ha łąk, 8ha lasów, 6ha dróg i podwórzy gospodarczych. Alfred von Dazur właścicielem posiadłości określanej w kolejnych księgach adresowych jako Freigut pozostał przynajmniej do 1909 roku. Przed 1912r. majątek nabył kapitan baron Bolko von Richthofen z pobliskiego Głuchowa Dolnego (auf Nieder Glauche). Gospodarstwo prowadził inspektor Hartmann. Powierzchnia dóbr wynosiła 237ha, w tym 202ha pól uprawnych, 11ha łąk, 15ha lasów, 3,5ha parku, 5,5ha nieużytków, dróg i podwórzy gospodarczych. W rękach barona Bolko von Richthofen majątki w Głuchowie Dolnym i Czachowie pozostały co najmniej do 1921r. W 1926r. właścicielem obydwu posiadłości był już Franz Josef Ritter Hentschel von Gilgenheimb. Przed 1930r. majątek w Czachowie odkupił Georg Conrad Kissling. W tym czasie posiadłość liczyła 227ha, w tym 182,5ha pól uprawnych, 21,3ha łąk i pastwisk, 17ha lasów, 6,2ha parku, nieużytków, dróg i podwórzy gospodarczych. W 1937r. Georg Conrad Kissling w dalszym ciągu był właścicielem majątku. W między czasie wykupił również część dóbr w Głuchowie Dolnym. Posiadłość Czachowo w 1937r. miała powierzchnię 232ha, w tym 189ha pól uprawnych, 15ha łąk i pastwisk, 22ha lasów, 6ha parku, nieużytków, dróg i podwórzy gospodarczych. Po drugiej wojnie światowej majątek przejęło państwo polskie. Folwark przekazano w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. W niezniszczonym pałacu urządzono mieszkania pracowników przedsiębiorstwa. W 1988r. właścicielem pałacu był Kombinat Rolny w Trzebnicy. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku rezydencja znalazła się w zasobach zarządzanych przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa, przekształconą w 2003r. w Agencję Nieruchomości Rolnych. W 2009r. budynek był opuszczony, ale zabezpieczony przed wejściem. Obecnie pałac wraz z parkiem i budynkami gospodarczymi dawnego folwarku są własnością prywatną. Teren wokół jest ogrodzony, zabudowania można zobaczyć z zewnątrz, z pewnej odległości.
Pałac
Rezydencja w Czachowie została wzniesiona zapewne przez Alfreda von Dazur pod koniec XIX wieku. Siedziba właścicieli majątku być może została przebudowana przez barona Bolko von Richthofena. Pałac murowany, potynkowany, założony na rzucie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty czterospadowym dachem z niewielkimi lukarnami. Fasada (elewacja południowa) skierowana w stronę dziedzińca gospodarczego, ośmioosiowa, z asymetrycznie usytuowanym głównym wejściem umieszczonym w jednoosiowym ryzalicie poprzedzonym niewielkim gankiem podtrzymującym balkon. Ryzalit wieńczy ozdobny szczyt. Fasadę flankują dwie wieże. Wieża w narożniku południowo-wschodnim okrągła, trzykondygnacyjna. Prawdziwą dominantą obiektu jest kwadratowa wieża w narożniku południowo-zachodnim. W elewacji ogrodowej ganek kolumnowy i jednoosiowy ryzalit niewielki ryzalit. Elewacje o skromnej dekoracji, z boniowanymi narożami, obramowaniami otworów okiennych i wydatnym gzymsem wieńczącym.
Zabytki w Czachowie
Do rejestru zabytków w Czachowie wpisano zespół pałacowy (30.09.1978r., nr rej.: 422/W): pałac, park. W ewidencji zabytków zostały ujęte również zabudowania gospodarcze folwarku, brama wjazdowa i dawna oficyna mieszkalna (nr 1), być może pełniąca funkcję rezydencji przed wybudowaniem pałacu.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Czachowa zapewniają nieliczne autobusy PKS kursujące z Trzebnicy. Do miasta można bez problemu dotrzeć m.in. autobusami i prywatnymi busami z Wrocławia. Ze względu na problem ze znalezieniem przesiadki w Trzebnicy nie polecam tego sposobu dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) i DK8 w stronę Oleśnicy. Z tej ostatniej trasy najlepiej skręcić w ul. Okulickiego prowadzącą do Olszycy. Dalej drogę należy kontynuować lokalnymi drogami przez Bąków, Łozinę, Skarszyn, Głuchów Górny. Odległość: z Gliwic do Czachowa w jedną stronę niecałe 210km. Dawny folwark znajduje się na początku miejscowości, na lewo od głównej drogi. Pałac wraz z parkiem położone są bardziej na północ, na lewo od drogi prowadzącej do Sędzic. Na miejscu jest problem z zaparkowaniem samochodu, najlepiej zostawić go na poboczu drogi, w pobliżu jednej z bram prowadzących na teren dawnego folwarku.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2013 r.
